________________
૭૪ –– ૧ – આગમ જાણો !
- 74 *xx નં ના નંમિ દુ વિવસે સમપ સા મiતિ પાછા ' ‘(કારણ કે) જે તિથિ જે દિવસે સમાપ્ત થાય છે તે
તિથિ તે જ દિવસે (કરવી-આરાધવી) પ્રમાણ ગણાય છે.' આ શ્લોકાર્ધની ટીકામાં સંસ્કૃત ભાષામાં આ જ વાત વધુ સ્પષ્ટ કરતાં તેઓશ્રીજી લખે છે કે –
'xxया तिथिर्यस्मिन् आदित्यादिवार-लक्षणदिवसे समाप्यते સવ દિવસોવારઋક્ષ પ્રમાણમિતિ તથāન સ્વીકાર્યો xx'
જે તિથિ રવિવાર વગેરે જે વારે સમાપ્ત થાય છે તે જ
દિવસ એટલે કે વાર તે તિથિરૂપે સ્વીકારવો.' એનું તાત્પર્ય એ થયું કે સમાપ્ત તિથિની આરાધના કરવી. જે દિવસે જે તિથિ સમાપ્ત થતી હોય તેની આરાધના કરવી. સભા: બરાબર સમજાયું નહિ, આપ જરા સ્પષ્ટ કરીને સમજાવો !
એ જ સમજાવી રહ્યો છું. ક્ષય કે વૃદ્ધિ વગરની જે સામાન્ય તિથિઓ હોય છે તેને શાસ્ત્રકારો ઔદયિક તિથિ તરીકે ઓળખાવે છે. તે તમામે તમામ તિથિઓ જે વારે સૂર્યોદયને સ્પર્શે તે જ વારે પૂરી થાય છે. એટલે કે સોમવારના સૂર્યોદયને સ્પર્શેલી તિથિ સોમવારે જ સમાપ્ત થાય છે. તેથી તે તિથિની આરાધના સોમવારે જ કરવાની.
હવે ક્ષયતિથિની એટલે કે એકપણ સૂર્યોદયને નહિ સ્પર્શનારી તિથિની વાત કરીએ તો “યે પૂર્વ તિથિઃ વાર્યાઃ ' સૂત્રનું અર્થઘટન પણ આ “સમાપ્તતિથિ આરાધ્યા” સૂત્રમાં કેવી રીતે સમાય છે તે જુઓ. જેમ કે સોમવારે સૂર્યોદય સમયે સાતમ તિથિ છે અને તે તિથિ સોમવારના એક કલાક પછી પૂરી થાય તો તે દિવસે સમાપ્ત થતી ઔદયિક એવી સાતમની આરાધના તો કરવાની જ છે. પણ વધુમાં એક પણ સૂર્યોદયને નહિ સ્પર્શતી એવી આઠમ પણ સોમવારના સૂર્યોદય પછી એક કલાક બાદ શરૂ થઈને મંગળવારના સૂર્યોદયની એક કલાક પહેલાં પૂરી થાય છે. તેથી સોમવારે સાતમ પણ સમાપ્ત થઈ અને આઠમ પણ સમાપ્ત થઈ માટે સોમવારે સાતમની આરાધના પણ કરવાની અને આઠમની આરાધના પણ કરવાની, એ જ રીતે વૃદ્ધિતિથિમાં બે આઠમ હોય ત્યારે સોમવારે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
