________________
૧૧૭ – ૯ વ્યવહારમાં ધન-સંપત્તિ જરૂરી. ધર્મમાં ગુણસંપત્તિ જરૂરી - – 117 પ્રાણ જાય પણ નિયમ ન જાય ?
ભરૂચના એક શ્રાવકની આ વાત છે. વર્ષો પૂર્વેની આ ઘટના છે. મહારાષ્ટ્રના કોઈક રાજવીએ ભરૂચ ઉપર હુમલો કરીને ભરૂચને લૂંટ્યું. અપાર ધન-સંપત્તિ લૂંટવા સાથે અનેક માનવીઓને પણ તેઓ પકડી ગયા.
એ જમાનામાં ગુલામ પ્રથા હતી. આ રીતે પકડાયેલા માનવીઓને ગુલામ તરીકે વેચવામાં આવતા અને એને ખરીદનારા લોકો એ ગુલામના પશુ કરતાં પણ બદતર હાલ કરતા.
ભરૂચનો એક શ્રાવક પણ આ માનવીઓની સાથે પકડાયો હતો, એને પણ નગરના ચોકમાં ઉભો કરીને વેચવામાં આવ્યો. મરાઠી રાજાના રસોઈયાએ જ એને ગુલામ તરીકે ખરીદ્યો.
પાપનો ઉદય સમજીને આવેલી પરિસ્થિતિનો એણે સ્વીકાર કર્યો. આમ છતાં પોતાના સમ્યગ્દર્શનને અને સ્વીકારેલા વ્રતોને એ બરાબર પાળતો હતો. પહેલા અણુવ્રતમાં “નિરપરાધી ત્રસજીવને મારવાની બુદ્ધિએ નહિ મારું” – એવી એને પ્રતિજ્ઞા હતી.
એક દિવસ એવો આવ્યો કે એનો આ નિયમ કસોટીએ ચડ્યો.
એ રાજા માંસાહારી હતો. અવારનવાર પશુ-પક્ષીનાં માંસની વાનગીઓ ખાતો. એનો રસોઈઓ એની ઈચ્છા મુજબ વાનગીઓ બનાવી આપતો. એકવાર રાજાના રસોઈયાએ રાજાની રસોઈ માટે પાંજરામાં પૂરેલ પક્ષીને મારીને લાવવાનો હુકમ કર્યો. આ હુકમનું તેણે પાલન ન કર્યું. જ્યારે તેને કડક થઈને હુકમ પાલન કરવા કહ્યું, ત્યારે પણ તેણે સવિનય “ના” પાડતાં કહ્યું કે, નિરપરાધી જીવને ક્યારેય પણ નહિ મારવાની – મારી પ્રતિજ્ઞા છે. માટે હું આ પાપ કોઈપણ સંયોગમાં નહિ જ કરી શકું.”
રસોઈયાએ કહ્યું કે “અત્યારે તું મારો ગુલામ છે અને હું કહું તે કરવા તું બંધાયેલો છે.”
એણે કહ્યું કે, “તમે જે કહેશો તે બધું જ કરીશ. પણ મારો આ નિયમ તો હું કોઈ સંયોગમાં નહિ જ તોડું.”
રસોઈયાએ આક્રોશપૂર્વક કહ્યું કે, “ગુલામને વળી નિયમ કેવા ? એણે તો
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
