________________
૧૪૫ – ૭ ગુણસંપત્તિ વિના આગમનો ભાવ હાથ નહીં લાગે -7 – 145
પણ શરીરની સ્થિરતા રાખવી તે “કાયગુપ્તિ કહેવાય છે.” કાયગુપ્તિ' અંગે વિશેષ વાત જણાવતાં એમ પણ કહ્યું કે, “સૂવું, આસન મૂકવું-લેવું, ચાલવું વગેરે ક્રિયાઓમાં કાયાના હલન-ચલનને નિયંત્રિત રાખવું તેને પણ ‘કાયગુપ્તિ' કહેવાય છે.' આ દરેક વાતનો સાર એ થયો કે જેનું મન પણ પોતાના નિયંત્રણમાં હોય, જેનું વચન પણ પોતાના નિયંત્રણમાં હોય અને જેની કાયા પણ પોતાના નિયંત્રણમાં હોય, તે ગુપ્તિમાન કહેવાય. અહીં ધ્યાન એટલું જ રાખવાનું કે પોતાના નિયંત્રણમાં એટલે કે જિનાજ્ઞાને અનુસરીને પોતાના નિયંત્રણમાં હોય તો જ તે તાત્ત્વિક રીતે “ગુપ્તિ' છે. કેમ કે અભવી, દુર્ભવી જેવી કક્ષાના આત્માઓ પૌદ્ગલિક સુખની ઈચ્છાથી ઊંચામાં ઊંચી કોટિનું બાહ્ય ચારિત્ર પાળે છે. આચારની દૃષ્ટિએ નિરતિચાર કક્ષાનું એ ચારિત્ર હોય છે. છતાં એ ચારિત્ર જિનાજ્ઞાને અનુસરતું ન હોવાથી તત્ત્વતઃ ચારિત્ર જ નથી. તેથી એમનું ગુપ્તિ પાલન પણ વાસ્તવિક ગુપ્તિરૂપ નથી જ.
જેના મન, વચન, કાયાના યોગ પોતાના નિયંત્રણમાં ન હોય તેને સામાન્ય કક્ષાની શ્રુતસાધના કરવી પણ મુશ્કેલ પડે તો વિશેષ પ્રકારની શ્રુતસાધના તે શી રીતે કરી શકે ? માટે જ કહ્યું કે આ આગમ-અધ્યયન કરવા અધિકારી બનવું હોય તો જીવનને ગુપ્તિવાળું બનાવવું જોઈએ. જે કોઈ પોતાના મન, વચન, કાયાના યોગોને જીતીને ગુપ્તિમાન બને તે આ આગમનું અધ્યયન વગેરે કરવા અધિકારી ગણાય.
ગઈકાલના પ્રવચનમાં આપણે પ્રિયધર્મ-૧ અને દઢધર્મી-૨, એમ બે ગુણોની વિચારણા કરી અને આજે આપણે સંવિગ્ન-૩ પાપભીરું-૪, અશઠ-૫, ક્ષાંત-ક્ષમાવાન-૬, દાંત-ઈન્દ્રિયનું દમન કરનાર-૭ અને ગુપ્ત-ગુપ્તિમાન-૮ એમ બીજા છ ગુણોની વિચારણા કરી. કુલ-આઠ ગુણોની વિચારણા કર્યા પછી હવે પંદરમાંથી બાકીના સાત ગુણોની વિચારણા કાલે કરવાની ભાવના છે.
આ દરેક ગુણો પ્રત્યે અનુરાગ કેળવીને એ ગુણોને આત્મસાત્ કરવાનો પ્રયત્ન કરશો તો જરૂર આગમ-શ્રવણ માટેની યોગ્યતા પ્રગટશે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
