________________
૧૦૧
-
૬ : વ્યવહારમાં ધન-સંપત્તિ જરૂરી, ધર્મમાં ગુણસંપત્તિ જરૂરી – 6
ગુરુ પણ ગમે તેને ન ભણાવી શકે, ગુરુએ પણ તે માટે અર્થીની પાત્રતા જોવી જોઈએ. જે પાત્ર હોય તેને જ ભણાવાય, સંભળાવાય. જેનામાં પાત્રતા ન હોય તેનામાં પાત્રતા પ્રગટાવવાની મહેનત કરાય, તે પછી જો તેનામાં પાત્રતા પ્રગટે તો ભણાવાય, સંભળાવાય, તે પછી પણ જો તેનામાં પાત્રતા ન પ્રગટે તો એની ઉપેક્ષા કરાય. અપાત્ર, કુપાત્રને જ્ઞાન આપવાથી તો જ્ઞાનનો દુરુપયોગ થાય. કોક વાર એથી એનો પોતાનો ય નાશ થઈ જાય તો વળી કોક વાર જ્ઞાનદાતા ગુરુનો પણ નાશ થાય એવું બની શકે છે.
કહ્યું પણ છે કે
‘મૂરખને જ્ઞાન કદી ન થાય, દેતાં પોતાનું પણ જાય... મૂરખને જ્ઞાન કદી ન થાય.’
101
ભણવાની પાત્રતા-અપાત્રતા અલગ છે, સાંભળવા માટેની પાત્રતાઅપાત્રતા અલગ છે. આ સૂયગડાંગ વગેરે આગમોને ભણવાની યોગ્યતા વર્તમાનકાળની અપેક્ષાએ સ્ત્રીઓમાં, સાધ્વીઓમાં જાતિગત રીતે નથી હોતી. છતાં સાંભળવાની પાત્રતા તેમનામાં જરૂર પ્રગટી શકે છે અને જેટલી પ્રગટે તેટલું તેમને સંભળાવાય.
જ્યારે પુરુષો જ્યાં સુધી ગૃહસ્થ રહે ત્યાં સુધી તેમનામાં આચારાંગાદિ આગમો ભણવાની પાત્રતા નથી હોતી, પણ જો તેઓ સાંભળવા જેટલી પાત્રતા કેળવે તો તેમની પાત્રતા મુજબ તેમને જરૂ૨ સંભળાવાય અને સંસાર ત્યાગ કરીને દીક્ષા લે તો તે પછી પર્યાય વગેરે ક્રમે યોગોહનાદિ કરી તેમનામાં જેટલી પાત્રતા પ્રગટે તેટલાં આગમો તે જરૂ૨ ભણી શકે અને એ જ તેમની યોગ્યતા મુજબ ગુરુ જરૂ૨ ભણાવે.
યોગ્યને ગુરુ શક્તિ-સંયોગ છતાં ન ભણાવે તો ગુરુ દોષપાત્ર ઠરે. જેમ અયોગ્યને ગુરુ ભણાવે તો દોષપાત્ર ઠરે, તેમ યોગ્યને ગુરુ ન ભણાવે તો પણ દોષપાત્ર ઠરે.
જેમ ગૃહસ્થોને કે સાધ્વીજીઓને મોટા ભાગના આગમ ગ્રંથો ભણવાનો અધિકાર નથી, તેમ ભણાવવાનો અધિકાર પણ નથી. આમ છતાં જે ગૃહસ્થો એ આગમાદિ સ્વયં ભણવાનો કે ભણાવવાનું કાર્ય કરે છે તે તેમની અનધિકાર ચેષ્ટા છે. આ રીતે અનધિકાર પ્રવૃત્તિ કરીને તેઓ ભારે કર્મોનો બંધ કરે છે અને
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
