________________
ષોડશક પ્રકરણ - ૯
::विवरणम् : अधुना अन्यथा पूजाया एव भेदत्रयमाह - कायादीत्यादि ।
कायादयो योगा: कायादीनां वा, तत्सारा-तत्प्रधाना त्रिविधा-त्रिप्रकारा पूजा, काययोग-सारा, वाग्योग-सारा, मनो-योग-सारा च, तच्छुद्धयुपात्तवित्तेन तेषां-कायादियोगानां शुद्धिः- कायादिदोषपरिहारस्तयोपात्तं यद्वित्तं तेन करण-भूतेन, या तदतिचाररहिताशुद्ध्यातिचार-विकला सा परमा-प्रधाना पूजा, अन्ये तु समयविदः-अपरे त्वाचार्याः इत्थमभिदधति ॥९॥
: योगदीपिका: अथान्यथा पूजाभेदत्रयमाह- कायेत्यादि।
कायादयो ये योगास्तत्सारा-तत्प्रधाना, त्रिविधा-त्रिप्रकारा, काय-योग-सारा, वाग्योग-सारा, मनो-योग-सारा च, तेषां कायादि-योगानां शुद्धिः कायादि-दोष-परिहार-पूर्वा एकाग्र-प्रवृत्तिस्तयोपात्तं यद्वित्तं तेन क(का)रणभूतेन, या तदतिचारैः शुध्दयतिचारै रहिता, सा परमा-प्रधाना पूजा अन्ये तु समयविद-आगमज्ञा इति वदन्तीति शेषः ॥९॥
विघ्नोपशमन्याद्या, गीताऽभ्युदयप्रसाधनी चान्या । निर्वाण-साधनीति च, फलदा तु यथार्थसंज्ञाभिः ॥१०॥
विवरणम् : 'कायादियोगसारा त्रिविधा पूजा' इत्युक्तं---, तदेव त्रैविध्यमाह - विघ्नेत्यादि ।
विघ्नानुपशमयतीति विघ्नोपशमनी आद्या-काययोगसारागीता-कथिता, अभ्युदयं प्रसाधयतीत्यभ्युदयप्रसाधनी च अन्या-अपरा वाग्योगप्रधाना, निर्वाणं साधयतीति
શાસ્ત્રકાર ભગવંતોએ કાયાદિ યોગોના દોષોનો ત્યાગ કરવાપૂર્વક તેમજ કાયાદિ યોગોની શુદ્ધિદ્વારા મેળવેલા ધનથી કરવામાં આવતી પૂજાના આ ત્રણ પ્રકાર કહ્યા છે.
આનું તાત્પર્ય એ છે કે – જે ધનથી પ્રભુપૂજા કરવાની છે; તે ધન ઉપાર્જન કરતી વખતે મનના, વચનના અને કાયાના દોષોનો- અતિચારોનો ત્યાગ કરી; મન, વચન, કાયાની શુદ્ધિપૂર્વક ધન મેળવવું અને એ ધનથી પૂજા કરવી, એ પૂજાને કાયાદિયોગસારા પૂજા કહેવાય અને આ પૂજા શ્રેષ્ઠ પૂજા છે, એમ અન્ય આગમવિશારદો કહે છે. ૯
આ ત્રણ પ્રકારની પૂજાના યથાર્થ ત્રણ નામ બતાવે છે.
(૧) વિનોપશમનીઃ વિઘ્નોનો નાશ કરતી હોવાથી પહેલી કાયયોગસારા પૂજાનું આ યથાર્થનામ છે.
(૨) અભ્યદયપ્રસાધની: જ્યાં સુધી મોક્ષફળ ન મળે ત્યાં સુધી સ્વર્ગાદિ સુખોને પ્રાપ્ત કરાવી આપનાર હોવાથી બીજી વચનયોગસારા પૂજાનું આ યથાર્થનામ છે.
