________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રેમનું ફળ
અને ચોરાસી લાખ યોનિમાં નિરંતર ભમે છે, અને અવાએ દુઃખને પણ ભગવે છે, તેનું કારણ મિથ્યાત્વ, અવિરતિ, કષાય અને અશુભગ છે. તેઓ જ દુઃખના મૂળ કારણે છે. તેને દૂર કરવા આત્મા પુરૂષાર્થ કરે તે જ સાચા સુખને પામે છે. તેમાં રાજસ તામસ અને સાત્વિક ત્રણ પ્રકૃતિરૂપે તે કષાયના પરિણામોને સાંખ્યદર્શન વહેંચી નાખે છે. ક્રોધ અને માનને એ તામસ પ્રકૃતિ રૂપે ગણે છે; અને માયા અને લેભ રાજસ રૂપે છે; અને દેવપૂજા ગુરૂભકિત, દીન અનાથનું રક્ષણ કરવું, દયા, અનુકંપા, તપ જપ ધ્યાન વગેરે સાત્વિક પ્રકૃતિ રૂપે છે. રાજસ પ્રકૃતિવાળો પ્રેમ આળસુ, એશઆરામ કરનારે, વિષયભોગ કરનારે અભક્ષ્ય ભક્ષણ કરનાર, અપેય પીનારે, વ્યભિચારીપણું કરનાર પ્રાય: હેય છે. તેના વેગે તેઓ કિનર, પિશાચ, પશુ વગેરે કિબીષક યોનિમાં જન્મ ધારણ કરે છે. અને તામસ પ્રકૃતિના પ્રેમવાળાને ક્રોધ, માન, વિગેરે હોય છે. અન્યને મારવું, તેનું પડાવી લેવું, તેવી લભ પ્રકૃતિ અને અન્યને છેતરવા વિગેરે માયા તેમાં હોય છે. તેના વેગે પ્રાયઃ પશુ અને તિર્યંચ નિમાં સિંહ, વાઘ, બિલાડા, કુતરા અને પરમધામીપણેજ જન્મ ધારણ કરે પડે છે. પ્રાય: રાજ્યના કર્મચારીઓ માયા ભાવરૂપ તામસ પ્રેમવાળા હોવાને સંભવ થાય છે. તેના વેગે પશુ
નિમાં અવતરવાને સંભવ વધારે હોય છે. તેથી પૂજ્ય ગુરૂવર કહે છે તે બે રાજસ તામસ પ્રેમ દુરગતિને હેતુ હોવાથી તેને ત્યાગ કરે જોઈએ; અને ધર્મભાવને પ્રગટાવનારને, જગતના સર્વ જીવાત્માઓ પ્રત્યે મિત્રિભાવ કરનારને, ઉત્તમ ગુણવંત પુરુષોત્તમ મહાત્માના દર્શન સેવા ભક્તિ કરનારને પ્રમોદભાવ પ્રગટ થાય છે તેમજ દુઃખીને દુ:ખથી ઉદ્ધવારૂપ કરૂણા ભાવ ધરનાર તે સર્વસ્વ સાત્વિક પ્રેમ સમજવું. આ પ્રેમ જેના હૃદયમાં હેય તે ભાવ ચારિત્રરૂપ જ્ઞાનક્રિયા વડે પૂર્ણાનંદને પામે છે. ૪૬
શુદ્ધ પ્રેમીને દાનના બદલાની ભાવના થતી નથી.
प्रतिदानस्य संकल्पो, जायते न कदाचन ।
उच्चनीचादयो भेदा, लयं यान्ति समत्वतः॥४७॥ ચર્થ–શુદ્ધપ્રેમી આત્માઓને દાન દેતાં તેને બદલે લેવાની સંકલ્પ ભાવના કદાપિ થતી નથી. તેમજ શુદ્ધ પ્રેમીજને પ્રત્યે આ ઊંચ આ નીચ એવા ભેદને સંકલ્પ વિકલ્પ નષ્ટ થઈને સમાન સાધર્મિક ભાવ પ્રગટે છે. ૪૭
વિભેચન –સત્ય, પરમાર્થિક પ્રેમ જેને પ્રગટ થયે છે, તેવા પ્રેમગીને જગતને સર્વ ચેતન અને અચેતન દ્રવ્ય પ્રત્યે સમત્વ-સમાન ભાવ હવાથી ઈષ્ટ સંગે આસકિત અને અનિષ્ટ સંગમાં તિરસ્કાર ભાવના નથી જાગતી. તેમજ આ વસ્તુ મારી આ વસ્તુ પારકી તેવા ભેદને સંકલ્પ પણ નથી આવતું, તેવા નિર્મમત્વતાના વેગથી પોતાના સાધર્મિ બંધુઓને અન્ય સાધુ સન્યાસી ફકીર ગૃહસ્થ વિગેરેને ગ્ય દાન કરે છે. સત્કારે છે. તેમજ જે વરતુનું દાન કરે છે તેને બદલે એટલે મૂલ્ય લેવાની ઈચ્છા તે પ્રેમયોગી
For Private And Personal Use Only
