________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૪૮
પ્રેમગીતા
- વિવેચન –આ ભારતવર્ષના વાસી શુદ્ધાચાર વિચારવંત લેકે સદુધર્મ, દયા, દાન. દાક્ષિણ્યતા વિગેરે સદગુણવાળા હોવાથી આર્ય ગણાય છે. તે આર્ય લોકોમાં શુદ્ધ સર્વ જગતના પ્રાણી માત્ર પર વ્યાપકભાવે હોય છે. તેઓના ગૃહાંગણે આવેલા અજાણ્યા અતિ ધિનું પણ તેઓ સત્કાર સન્માન કરી પ્રેમથી બહુમાન કરી તેમને જમાડીને જમે છે, તેમનું જે કાર્ય પિતાથી બને તેવું હોય તે કરી આપે છે તે વડે તેમનામાં રહેલું પ્રેમનું પ્રમા
પણું આત્મામાં જે ગુપ્ત જ્ઞાન રહેલું છે તેથી સિદ્ધ કરી શકાય છે, જ્યાં નજરે પડતા ગમે તે મનુષ્ય હેય તેનું સન્માન કરવાથી તેમાં પ્રેમ છે તે સિદ્ધ કરે છે જ એટલે પ્રેમ છે કે નહિ તે આત્મામાં રહેલા બહાર નહિ કહેવાયેલા જ્ઞાન વડે આત્માઓ જાણી શકે છે એ આ શુદ્ધ સત્ય પ્રેમ છે કે નકલી છે તે પણ અનુભવરૂપ ગુપ્ત જ્ઞાનથી પ્રગટ થાય જ છે. પ૭ સુર્યોદય વખતે કમલ ખીલે તેમ પ્રેમીના સમાગમમાં ચિત્ત ખીલે છે.
सूर्योदयन पद्मानां, विकालोऽस्ति यथा भुवि ।
तथाचित्तविकासस्तु, नृणां प्रेमिसमागमात् ॥५७१॥ અથ–સૂર્યનો ઉદય થવાથી પવકમલે વિકાસને પામે છે, એ સર્વે પૃથ્વીવાસી જાણે છે તેમ ચિત્તને વિકાસ મનુષ્યને પ્રેમીઓના સમાગમથી પ્રગટ થાય છે.
अभेदप्रेमयोगेन, मनुष्याणां परस्परम् ।
अद्वैतं जायते पूर्ण, सापेक्षं निरपेक्षकम् !।५७२।। અથ—અભેદ પ્રેમયોગ વડે મનુષ્યને પરસ્પર અદ્વૈતભાવે પ્રેમ પૂર્ણ પણે પ્રગટ થાય છે, તેમાં પરસ્પર અપેક્ષાભાવ પણ હોય છે. તેમ નિરપેક્ષભાવે શુદ્ધ પણ પ્રેમ હોય છે.
આન્તર આદિ પ્રેમ સત્ય પ્રેમ છે. आन्तरं मानसं प्रेम, तथात्मिकं चिदात्मकम् ।
कायाधुपाधिभेदेन, बाह्यं हि क्षणिकं स्मृतम् ॥५७३॥ અથ—અંતરને, માનસિક, આત્માને, શુદ્ધજ્ઞાનને, ચૈતન્યને પ્રેમ સત્ય છે અને બાહ્યથી કાયાદિકને પ્રેમ ઉપાધિજન્ય હેવાથી ભેદ જ્ઞાનથી સમજાય છે અને તે ક્ષણિક છે તેમ સમજવું. પ૭૩ શુભ પ્રેમ સ્વર્ગ માટે અને અશુભ પ્રેમ નરક માટે થાય છે.
अशुभं च शुभं ज्ञेयं, मानसं प्रेम मानवैः।
शुभं स्वर्गादि सौख्याय, श्वभ्राय चाशुभं स्मृतम् ॥५७४॥ અર્થ–મનુષ્યએ માનસિક પ્રેમ જે પ્રગટ કર્યો હોય તે બે પ્રકાર હોય છે, એક
For Private And Personal Use Only
