________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuni Cyanmandir
પ્રેમનું ફળ
અથર–જે શુદ્ધ પ્રેમવાલે આત્મા છે તેને તે સ્વભાવથી જ તેવા તેવા કાર્યો કરવાને અધિકાર પ્રાપ્ત થયેલે જ છે, પણ જે આત્મા પ્રેમવાલો નથી તે નિલેપ ન હોવાથી તેવા કાર્યોમાં અધિકારી નથી એમ પરમાત્મા મહાવીરદેવને ઉપદેશ છે. ૩૩
પ્રેમથી કર્તવ્યમાં સામર્થ્ય ઉત્પન્ન થાય છે.
प्रेमतः सर्वकर्त्तव्य-सामर्थ्य जायते हदि ।
अनन्तवीर्यसद्रूपं, प्रेमकर्मकरं मतम् ॥३३१॥ અર્થ –આત્માઓમાં સાચા પ્રેમના બળથી સર્વ કાર્યો કરવાનું હદયમાં સામર્થ્ય પ્રગટ થાય છે. તેથી આત્મા અનંતવીર્ય અને સત્યસ્વરૂપ છે તેમજ પ્રેમકર્મને કરનાર છે. તે શાસ્ત્રને મત છે. પ૩૩૧
વિવેચન –આત્મામાં સહજભાવે ચૈતન્ય સ્વભાવરૂપ જ્ઞાનાદિગુણો પ્રેમાદિપરિણામે શાશ્વતા વર્તે છે, તે આત્મામાં તાદાસ્યભાવે ગુણપર્યાયે પરિણમી રહ્યા છે, કહ્યું છે કે – "नाणं च दंसणं चेव चरितं च तवो तहा वीरियं उवओगो अ एवं जीवस्स लक्खणं ॥१॥
અર્થ-જ્ઞાન-વસ્તુને વિશેષરૂપે જાણવાની શકિત, દર્શન-વસ્તુનો સામાન્ય બંધ કરવાની શક્તિ, ચારિત્ર-તત્વસ્વરૂપને પ્રાપ્ત કરવા માટે સત્પ્રવૃતિ, તપ-કર્મ દહન કરવાની શકિત, વીર્ય–આત્માને સ્વરૂપે પ્રાપ્ત થવાનું સહજ સામર્થ્ય અને ઉપગ-તત્વ માટે ધ્યાન કરવું તત્વની ગેસણા માટે મિમાંસા કરવી તે ઉપગ, આ સર્વ આત્મામાં ગુણે બહારથી કે કેઈની કૃપાથી મળતા નથી પણ આત્માના સહજ સ્વરૂપ છે. તેમાં દર્શનરૂપ અથવા તત્વરૂચિરૂપ જે પ્રેમ છે તે પ્રેમને જેને પ્રગટભાવ થયે છે તે આત્મા હૃદયમાં પ્રેમમય સામચ્ચન બલથી સર્વ સંસારને વિનાશ કરી પરમશુદ્ધ બને છે.
આત્મા સરૂપ પ્રેમમય શ્રદ્ધાથી ભાવચારિત્રમાં રમણ કરતાં પરમાનંદને ભેતા બને છે. જગતમાં સર્વપ્રાણિઓને પ્રેમથી મેક્ષમાર્ગમાં પ્રયાણ કરે–કરાવે છે. આ મત પરમાત્મા વીતરાગ સર્વજ્ઞ ભગવંતેને છે, એટલે પ્રેમ કરનાર પ્રેમની આત્મસ્વરૂપને પ્રગટ કરે છે. તેમ સર્વ સંસારીઓને પણ મોક્ષમાર્ગમાં ગમન કરાવીને તેઓને સાચા સ્વરૂપના દર્શન કરાવવામાં અનંતુ સામર્થ્ય ધરાવે છે. ૩૧
પ્રેમયજ્ઞ સર્વ યજ્ઞમય છે सर्वयज्ञस्वरूपोऽस्ति, प्रेमयज्ञः सतां मतः ।
प्रेमयज्ञे निमग्नाना-मन्ययज्ञो न विद्यते ॥३३२॥ અર્થ–સર્વયજ્ઞસ્વરૂપ પ્રેમયજ્ઞ છે એમ સંતપુરુષને મત છે તેથી જણાવે છે કે જે યેગી પ્રેમયજ્ઞ ક્રિયામાં મગ્ન થાય છે તેઓ સર્વ વાંછિત પ્રાપ્ત કરે છે તેથી તેઓને અન્ય યજ્ઞો કરવાના નથી જ હતા. ર૩રા
For Private And Personal Use Only
