________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuni Cyanmandir
૧૮
પ્રેમગીતા
આ અથડ–દેહાધ્યાસથી રહિત થયેલ પ્રેમાત્માને સંક૯૫ વિકલ્પને પણ ત્યાગજ થાય છે. આ પ્રેમની સર્વ કર્મને કરવા છતાં પણ કર્મથી લેપતે નથી. ૩૨૮
કવિવેચનઃ–પ્રેમગીએ દેહાધ્યાસના સર્વથા ત્યાગીજ હોય છે, તેઓને શરીર, ઈદ્રિય અને મન ઉપર હું અને મારું વિગેરે પ્રાચીન સંસ્કારને ત્યાગ થયેલજ હોય છે, પુદગલ ભેગની લાલચ મનમાં જરા છાયારૂપે પણ નથી રહેતી. તેથી ધન માલ મિલકતનું શું થશે? સ્ત્રી કુટુંબનું શું થશે અથવા શિષ્ય પરિવારનું શું કરવું? તેવા ચિંતામય સંક૯પ વિકલ્પને પણ સંપૂર્ણ ત્યાગ થયેલ હોવાથી ય શોક હાસ્ય રતિ અરતિ તે પ્રેમ
ગીઓને નથીજ હતી. તેના વેગે શરીર સંબંધી, પૂજે કે જે ગુરૂજનો હોય તેમના માટે, તથા બાલ મુર્નાદિકે આપણું આશ્રયે રહ્યા હોય તેના હિત માટે જે જે કર્તવ્ય કરવા પડે તેવા હોય તે કરતા છતાં પણ શુદ્ધ પ્રેમયોગી દ્રો લેવાતા નથી. કહ્યું છે કે – योगयुक्तो विशुद्धात्मा, विजितात्मा जितेंद्रियः ॥ सर्वभूतात्मभूतात्माः कूर्वन्नपि न लिप्यते ॥ અર્થ –જે પ્રેમગથી યુક્ત અને વિશુદ્ધ થયેલું છે આત્મસ્વરૂપ જેનું તે વિજિતાત્મા વિશેષ પ્રકારે આત્મને સંયમમાં રાખનારે તથા ઈદ્રિય અને મનની ચંચલતાને જિતનારે પ્રેમગી આત્મા સર્વ જગતના જીવાત્માઓને પ્રેમથી પોતાની સમાન જાગ્નારો હોય છે. તેમજ પરમાત્માના સ્વરૂપને ધ્યાનયેગથી આત્મસ્વરૂપે અભેદ કરનારે પ્રેમાગવા ગી સંસારમાં શરીરવંત હોવાથી દેહનાં તથા સંબંધીના કાર્યોને કરતા છતાં પાપ કર્મથી લેપાતા નથી. પાઇર૮
શુદ્ધપ્રેમી કેને કહેવો? यदा कर्मस्वनासक्त-इन्द्रियार्थेषु सर्वथा ।
अहं ममत्वसंत्यागी, शुद्धप्रेमी तदोच्यते ॥३२९॥ અર્થ:–જ્યારે આત્મા ઈદ્રિય વિષયોમાં તથા અર્થ આદિ વિષયમાં થતા કર્મ (ક્રિયામાં) આસક્ત ન હોય ત્યારે “અહં મમ” “હું અને મારૂં” એવા વિકલ્પને છેડનારો આત્મા શુદ્ધપ્રેમી કહેવાય છે. ૩૨
, વિવેચનઃ–પ્રેમયોગી ઈદ્રિયોગ કર્મમાં, અથર્જન કર્મમાં આસકિત ધરતેજ નથી તેમજ હું રાજ શેઠ એવા અહંકાર ભાવનાનો ત્યાગ કરે છે, તેમજ આ બધા અર્થ ધન જમીન, બંગલા, બાગ, રાજ્ય, સ્ત્રી કુટુંબ ભાવને પણ સમ્યગ રીતે ત્યાગીને શુદ્ધાત્મભાવે સહજાનંદમાં રમનારો હોય છે તે જ સાચું-શુદ્ધ પ્રેમયેગી કહેવાય છે. ૩૨લા
કર્તવ્યમાં અધિકારી પ્રેમી છે कर्तव्येष्वधिकारोऽस्ति, प्रेमात्मनां स्वभावतः । अप्रेमात्मा न निर्लेपो-भवत्येव प्रभोर्मतः ॥३३०॥
For Private And Personal Use Only
