________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રેમનું ફળ
૧૨૧
અથ: –જગતમાં જે જે એકાંત મતને ગ્રહણ કરનારા ધર્મરૂપ દર્શને છે તેમાં પરસ્પર ભેદતા અવશ્ય હોયજ છે તેમાં પરસ્પર મનના સંકલ્પ વિકપની વિરૂદ્ધતા હોવાથી પરસ્પર પ્રેમને અભાવ હોય છે તેથી આણંદને અનુભવ નથી હોતું. ૨૦લ્લા
વિવેચનઃ—જગતમાં વસતા સર્વ માનવગણ સુખશાંતિની ઈચ્છાથી જ્યાં જ્યાંથી જે જે ઉપદેશ મળે તેમાં શ્રદ્ધા રાખીને તપ, જપ, ક્રિયાનુષ્ઠાન પૂજા, ભકિત વગેરે કરે છે. અને પોતપોતાના માનેલા મત-પંથને સત્ય માનીને પ્રવૃત્તિ હોય છે તે સર્વ ધર્મ દર્શન માં પ્રાયઃ એકજ દષ્ટિનું અવલંબન કરે છે પણ અન્ય દર્શન તેમાં શું માને છે તેનો વિચાર અપેક્ષાપૂર્વક નથી કરતા. શ્રીમાન આનંદઘનજી મહારાજ કહે છે કે,
મતવાલા તે મને માતા, મઠવાલા મઠ રાતા, જટા જટાધર, પટા પટાધર, છત્તા છત્તાધર તાતા, અવધુ રામનામ જગ ગાવે છે
અર્થ–દર્શનમતવાલાઓમાં પિતાની પરંપરાગત જે માન્યતા છે તેજ માત્ર સત્ય છે તેથી અન્ય અસત્ય છે, ન્યાયવાદીઓ પંચ વિંશતિ પદાર્થના જ્ઞાનથી મુકિત કહે છે, વેદાંતી સર્વજગતને એક બ્રહ્મરૂપ માને છે. “નિત્ય સર્વતકથાવાર્થ સનાતન છે બૌદ્ધદર્શન ક્ષણિક કહે છે એટલે ક્ષણે ક્ષણે વિનાશ પામનારા આત્મા છે. આમ દરેક દર્શને એક બીજાની કહેવાની અપેક્ષા નથી વિચારતા. તે એક બીજા દર્શનવાળાધર્મના આગેવાને અરસપરસ પ્રેમથી મળી શકતા નથી. તેઓને મનમાં ભિન્નતા હોવાથી પ્રેમની પણ ભિન્નતા જ રહે છે તેથી પિતાના મતને સિદ્ધ કરવા અન્ય દર્શન ધર્મવિચારનું મૂળથી ખંડન કરવા પ્રવૃત્તિ કરે છે. : પણ પિતાની માન્યતા કયાં ખોટી છે. પિતાની દલીલ કયાં નબળી છે, તેને વિચાર મનકદાગ્રહથી ગ્રહાયેલા તે પંડિતે વિચારતા નથી. બીજા વાદીને જીતવામાં એકરસિક થયેલા તેઓ પરસ્પર પ્રેમથી મળતા નથી અને પિતાની હકીક્ત સામા વાદીને ઠસાવી શકતા નથી. આમ ભેદભાવથી ખોટા સંકલ્પ વિકલપના આ રૌદ્રધ્યાનમાં રક્ત થયેલા બીજા દર્શનના પંડિતે સત્ય સુખને આસ્વાદ કે આનંદને કયારેય પામી શકતા નથી. જે ૨૦૯
શુદ્ધ પ્રેમધર્મમાં ભેદ નથી. शुद्धप्रेममये धर्म, धर्मभेदो न विद्यते ।
दर्शनानां विकल्पोऽपि, तत्र किञ्चिन्न जायते ॥२१०॥ અથ –શુદ્ધ પ્રેમમય ધર્મ જ્યાં પ્રગટ થાય ત્યાં દર્શનમ્ય ધર્મને ભેદ નથી રહે તેમજ દર્શનના પરસ્પર એકાંત ભેદમય વિક૯પ પણ ત્યાં જરા પણ નથી રહેતા. ૨૧૦ છે
વિવેચનઃ-જગતમાં આત્માઓને શુદ્ધ સત્ય નિર્વિકલ્પ નિર્વિષય એ પ્રેમધમ જ્યારે આત્મસ્વરૂપ સાથે પ્રગટ થઈને પરિણામભાવને પામે છે ત્યારે અલ્પજ્ઞોએ સ્વબુદ્ધિથી કપેલા
For Private And Personal Use Only
