________________
दसमं चरमाचरमपयं परमाणु पोग्गलाइणं चरिमाचरिमाइ विभागो
श्री प्रज्ञापना सूत्र भाग १
ple
ચોથા પ્રદેશમાં, સ્થાપન—[ ~ ~ ત્યારે ચાર પરમાણુઓ જે બે પ્રદેશમાં રહેલા છે તે પૂર્વની પેઠે એક ‘ચરમ’ અને વિશ્રેણિમાં રહેલા બે પ્રદેશમાં વર્તતા બે પરમાણુઓ ‘અવક્તવ્યો' બે અવક્તવ્ય હોય છે. તેરમો ભાંગો—‘વરમૌન્ન અવક્તવ્યશ'-બે ચરમ અને એક અવક્તવ્ય હોય. જ્યારે તે જ છપ્રદેશવાળો સ્કન્ધ પાંચ આકાશપ્રદેશમાં સમશ્રેણિ અને વિશ્રેણિથી આ પ્રમાણે રહે છે—સમશ્રેણિએ રહેલા બે આકાશપ્રદેશમાં બે ૫૨માણુઓ, તેઓની નીચે સમશ્રેણિથી રહેલા બે આકાશ પ્રદેશમાં બે ૫૨માણુઓ, અને બે શ્રેણિના મધ્ય ભાગની સમશ્રેણિમાં રહેલા એક આકાશપ્રદેશમાં બે પરમાણુઓ, સ્થાપના— જ ત્યારે દ્વિપ્રદેશાવગાઢ બે પરમાણુઓના સ્કન્ધની પેઠે ઉપરના બે પ્રદેશમાં રહેલા બે પરમાણુઓ ચરમ, નીચેના બે પરમાણુઓ ચરમ, એમ બે ચરમ અને એક પ્રદેશમાં અવગાઢ બે પ૨મણુઓ ૫૨માણુની પેઠે એક અવક્તવ્યરૂપ છે. ચૌદમો ભાંગો—‘વરમૌન અવક્તવ્યો 7'-બે ચરમ અને બે અવક્તવ્યરૂપ હોય, તેમાં જ્યારે તે છપ્રદેશિક સ્કન્ધ છ આકાશપ્રદેશમાં સમશ્રેણિ અને વિશ્રેણિથી આ પ્રમાણે રહે છે–સમશ્રેણિએ રહેલા બે આકાશપ્રદેશમાં બે પરમાણુઓ, તેની નીચે સમશ્રેણિએ રહેલા બે આકાશપ્રદેશમાં બે પ૨માણુઓ, બે શ્રેણિના મધ્યભાગની સમશ્રેણિમાં આવેલો એક પ્રદેશમાં રહેલો એક પરમાણુ અને ઉ૫૨ના બે પ્રદેશની વિશ્રેણિમાં રહેલ એક ૫૨માણુ, સ્થાપના— ત્યારે ઉપરના બે પરમાણુઓ એક ચરમ અને નીચેના બે પરમાણુઓ પણ ચ૨મ એમ બે ચરમ અને બે અવક્તવ્ય. ઓગણીશમો ભાંગો—‘નામ અત્તરમગ્ન અવક્તવ્યગ્ન' ચરમ, અચરમ અને અવક્તવ્ય. તે આ પ્રમાણે–જ્યારે તે છપ્રદેશિક સ્કન્ધ એકને ચોતરફ વીંટીને રહેલા અને વિશ્રેણિમાં રહેલા એક અધિક એમ છ આકાશપ્રદેશમાં રહે છે, સ્થાપના- ત્યારે એકને વીંટીને રહેનાર ચાર પરમાણુઓ ૫ર્વોક્ત યુક્તિથી (મધ્યવર્તી એક ૫૨માણુના સંબન્ધી હોવાથી અને એક વર્ણ, ગન્ધ, રસ અને સ્પર્શવાળા હોવાથી)એક ચરમ, મધ્યમાં રહેનાર એક અચરમ ને વિશ્રેણિમાં રહેનાર એક પરમાણુ અવક્તવ્ય. જે વીશમો ભાંગો—‘પરમશ્ચ અત્તરમજી અવક્તવ્યો ૬' એક ચરમ, એક અચરમ અને બે અવક્તવ્યરૂપછે, સ્થાપના
[0] [5]
તે સાતપ્રદેશવાળા સ્કન્ધને જ ઘટે છે, પણ છપ્રદેશવાળાને ઘટતો નથી. એકવીશમો ભાંગો—‘વરમશ્ર અવરમૌત્ત અવક્તવ્યજ્જ' એક ચરમ બે અચરમ અને એક અવક્તવ્યરૂપ છે. સ્થાપના
– તે પણ સાત પ્રદેશવાળા સ્કન્ધને જ ઘટે છે. જે બાવીશમો ભાંગો—‘પરમશ અવરમૌન અવક્તવ્યોન'
ol
[] ]]
.
એક ચરમ, બે અચરમ, અને બે અવક્તવ્યરૂપ છે, સ્થાપના—— હાલ તે આઠ પ્રદેશવાળા સ્કન્ધને જ ઘટે છે. માટે વીશ, એકવીશ, અને બાવીશ એ ત્રણ ભાંગાનો નિષેધ કર્યો છે. જે ત્રેવીશમો ભાંગો—‘મૌ = ઞશ્વરમથઞવક્તવ્યશ્ચ'બે ચરમ, એક અચરમ અને એક અવક્તવ્યરૂપ છે, તે આ પ્રમાણે—જ્યારે તે છપ્રદેશિક સ્કન્ધ ચાર આકાશપ્રદેશોમાં આવી રીતે રહે છે. બબ્બે ૫૨માણુ બે આકાશપ્રદેશમાં, એક તેઓની સમશ્રેણિમાં રહેલ ત્રીજા આકાશપ્રદેશમાં અને એક વિશ્રેણિ સ્થિત આકાશપ્રદેશમાં, સ્થાપના—૧૦૦% ત્યારે પ્રથમ આકાશ પ્રદેશમાં રહેલા બેપરમાણુઓ ચરમ, ત્રીજાપ્રદેશમાં અવગાઢ એક પરમાણુ પણ ચરમ એમ બે ચરમ, બીજા પ્રદેશમાં અવગાઢ બે પરમાણુ અચરમ અને વિશ્રેણિ સ્થિત ૫૨માણુ અવક્તવ્યરૂપ હોય. ચોવીશમો ભાંગો—‘વરમાં ૬ અવામશ્ર અવક્તવ્યૌ ૬'બે ચરમ એક અચરમ અને બે અવક્તવ્ય. જ્યારે તે છપ્રદેશી સ્કન્ધ પાંચ આકાશપ્રદેશમાં સમશ્રેણિ અને વિશ્રેણિથી આ પ્રમાણે રહે છે–સમશ્રેણિએ રહેલા ત્રણ આકાશપ્રદેશમાંના પ્રથમ આકાશપ્રદેશમાં એક, બીજામાં એક, ત્રીજામાં બે અને વિશ્રેણિમાં રહેલા બે પ્રદેશમાં એક એક, સ્થાપના—or ત્યારે આદિ અને અન્તના
351
