________________
एक्करसमं भासापयं भासादव्वगहणाइपरूवणं
श्री प्रज्ञापना सूत्र भाग १ તિક્તરસવાળાં ગ્રહણ કરે છે. એ પ્રમાણે યાવત્ મધુરરસ સુધી જાણવું. ભાવથી જે સ્પર્શવાળાં દ્રવ્યો ગ્રહણ કરે છે તે શું એકસ્પર્શવાળાં ગ્રહણ કરે છે કે યાવત્ આઠ સ્પર્શવાળાં ગ્રહણ કરે છે? હે ગૌતમ! ગ્રહણ યોગ્ય પ્રત્યેક) દ્રવ્યોને આશ્રયી એક સ્પર્શવાળાં ગ્રહણ કરતો નથી, પણ બે સ્પર્શવાળાં, યાવતુ ચાર સ્પર્શવાળાં ગ્રહણ કરે છે, પાંચ સ્પર્શવાળાં કે વાવ–આઠસ્પર્શવાળાં ગ્રહણ કરતો નથી. ગ્રહણ યોગ્ય સર્વદ્રવ્યોને આશ્રયી અવશ્ય ચાર સ્પર્શવાળાં ગ્રહણ કરે છે. તે આ પ્રમાણ—શીતસ્પર્શવાળાં ઉષ્ણસ્પર્શવાળાં, સ્નિગ્ધસ્પર્શવાળાં અને સક્ષસ્પર્શવાળાં ગ્રહણ કરે છે. જે સ્પર્શથી શીતસ્પર્શવાળાં ગ્રહણ કરે છે તે શું એકગુણ શીતસ્પર્શવાળાં કે યાવત્ અનંતગુણ શીત સ્પર્શવાળાં દ્રવ્યો ગ્રહણ કરે છે? હે ગૌતમ! એકગુણ શીતસ્પર્શવાળા કે યાવત્ અનન્તગુણ શીતસ્પર્શવાળાં દ્રવ્યો ગ્રહણ કરે છે. એ પ્રમાણે ઉષ્ણ, સ્નિગ્ધ, અને રુક્ષ દ્રવ્યો સંબંધે જાણવું, વાવ–અનન્તગુણ રુક્ષસ્પર્શવાળા દ્રવ્યોને પણ ગ્રહણ કરે છે.
//ર૪૩૯૫ો. जाई भंते! जाव अणंतगुणलुक्खाई गेण्हति ताई किं पुट्ठाई गेण्हति, अपुट्ठाई गेण्हति? गोयमा! पुट्ठाई गेण्हति, नो अपुट्ठाई गेण्हति। जाई भंते! पुट्ठाई गेण्हति ताई किं ओगाढाई गेण्हति, अणोगाढाई गेण्हति? गोयमा! ओगाढाई गेण्हति, नो अणोगाढाई गेण्हति। जाई भंते! ओगाढाई गेण्हति ताई किं अणंतरोगाढाई गेण्हति, परंपरोगाढाई गेण्हति? गोयमा! अणंतरोगाढाई गिण्हति, नो परंपरोगाढाई गेण्हति।जाई भंते! अणंतरोगाढाई गेण्हति ताई भंते! किं अणूई गेण्हति, बायराइंगेण्हति? गोयमा! अणूई पिगेण्हति, बायराई पि गेण्हति? जाई भंते! अणूई पि गेण्हति, बायराई पि गेण्हति। ताई कि उड्डं गेण्हति? अहे गेण्हति, तिरियं गेण्हति? गोयमा! उखु पि गेण्हति, अंधे वि गेण्हति, तिरियं पिगेण्हति।जाई भंते! उदपि गेण्हति, अहे विगेण्हति, तिरियं पि गेण्हति ताई किं आदि गेण्हति? मझे गेण्हति? पज्जवसाणे गेण्हति? गोयमा! आदि पि गेण्हति, मझे विगेण्हति, पज्जवसाणे विगेण्हति।जाई भंते! आदि पि गिण्हति, मझे विगेण्हति, पज्जवसाणे वि गिण्हति ताई किं सविसए गिण्हति? अविसएगिण्हति? गोयमा! सविसए गेण्हति, नो अविसए गेण्हति। जाई भते! सविसए गेण्हति ताई किं आणुपुट्विं गेण्हति? अण्णाणुपुव्विं गेण्हति? गोयमा! आणुपुट्विं गेण्हति, नो अणाणुपुव्विं गेण्हति। जाई भते! आणुपुट्विं गेण्हति ताई किं तिदिसिं गेण्हति,जाव छदिसिं गेण्हति? गोयमा! नियमा छद्दिसिं गेण्हति।"पुट्ठोगाढ-अणंतर अणू य तह बायरे य उड्डमहे। आदिविसयाऽऽणुपुट्विं णियमा तह छद्दिसिं चेव ।।सू०-२५।।३९६।।' (૧૦) હે ભગવન્! જે યાવત્ અનન્તગુણ રુક્ષ દ્રવ્યો ગ્રહણ કરે છે તે સ્પષ્ટ–આત્મ પ્રદેશ સાથે સ્પર્શેલાં કે અસ્પષ્ટ-નહિ
સ્પર્શેલાં ગ્રહણ કરે છે? હે ગૌતમ! સ્પર્શેલાં ગ્રહણ કરે છે, પણ નહિ. સ્પર્શેલાં ગ્રહણ કરતો નથી. હે ભગવન્! જે સ્કૃષ્ટ દ્રવ્યોને ગ્રહણ કરે છે કે શું અવગાઢ (આત્મપ્રદેશો સાથે એક આકાશ પ્રદેશમાં રહેલાં) ગ્રહણ કરે છે કે અનવગાઢ દ્રવ્યોને ગ્રહણ કરે છે? હે ગૌતમ! અવગાઢ દ્રવ્યોને ગ્રહણ કરે છે પણ અનવગાઢ દ્રવ્યો ગ્રહણ કરતો નથી. હે ભગવન્! જે અવગાઢ દ્રવ્યો ગ્રહણ કરે છે તે શું અનન્તરાવગાઢ (અત્તર સિવાય રહેલા) કે પરંપરાવગાઢ (અત્તર–વ્યવધાન પૂર્વક રહેલાં) દ્રવ્યો ગ્રહણ કરે છે? હે ગૌતમ! અનન્તરાવગાઢ દ્રવ્યો ગ્રહણ કરે છે, પણ પરંપરાવગાઢ દ્રવ્યો ગ્રહણ કરતો નથી. હે ભગવન્! જે અનન્તરાવગાઢ દ્રવ્યો ગ્રહણ કરે છે તે અણુ–થોડા પ્રદેશવાળાં ગ્રહણ કરે છે કે બાદર-ઘણાં પ્રદેશવાળાં ગ્રહણ કરે છે? હે ગૌતમ! અણુ–સૂક્ષ્મ પણ ગ્રહણ કરે છે અને બાદર પણ ગ્રહણ કરે છે. હે ભગવન્! જે અણુ–સૂક્ષ્મ કે બાદર દ્રવ્યો ગ્રહણ કરે છે તે ઊર્ધ્વ દિશાથી આવેલાં, અધો દિશાથી આવેલાં, કે તિર્યમ્ દિશાથી આવેલાં ગ્રહણ કરે છે? હે ગૌતમ! ઊર્ધ્વ દિશાથી આવેલાં, અધો દિશાથી આવેલાં અને તિર્યંગ દિશાથી આવેલાં ગ્રહણ કરે છે. હે ભગવન્! જે ઊર્ધ્વ, અધો કે તિર્યમ્ દિશાથી આવેલાં દ્રવ્યો ગ્રહણ કરે છે તે શું
385
