Prabuddha Jivan 2018 08

Author(s): Sejal Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 6

વિશેષ અંકના વિદ્વાન સોંપાદક શ્રી રમેશભાઈ બાપાલાલ શાહ
પર્યુષણ પર્વના વિશેષાંકનો વિચાર મનમાં રમતો હતો અને થયું કે જૈન પેઈન્ટીંગ પર આ વર્ષે કાર્ય થાય તો સારું. તરત જ મેં સુરતમાં શ્રી રમેશભાઈ બાપાલાલ શાહનો સંપર્ક કર્યો. કળાપારખું અને મર્મજ્ઞ રમેશભાઈ અત્યંત સંવેદનશીલ અને ચુસ્તતાના આગહી. આમ તો એમની સાથે કોઈ સીધી ઓળખાણ નહીં પરંતુ પ્રબુદ્ધ જીવન સંદર્ભે અનેકવાર વાતો કરેલી અને ખુબ કાળજીથી સૂચન પણ કરે અને નવા વિચારો પણ આપે. ચિત્રકળા પ્રત્યેની એમની સૂઝનો મને ખ્યાલ હતો એટલે મેં એમને વિનંતી કરી પરંતુ વ્યસ્તતાને કારણે એમને મને ના પાડી, કહે કે તમે અંક કરો, હું બધી જ મદદ કરીશ પણ વિશેષ અંકના સંપાદક તરીકે સ્વીકારવું શક્ય નથી. મારું મન ફરી ફરી એમનું જ નામ સૂચવે, બારીમાંથી આમતેમ બહાર જોયા કરતી, ચકલી જેવી વિવળતા અનુભવાય પણ શું કરવાનું? પણ મેં ફોન કરવાની પરંપરા ચાલુ રાખી, રમેશભાઈ પીગળ્યા કારણ એમનો ચિત્રકળા માટેનો પ્રેમ જીત્યો, તેઓ તૈયાર થયા. આ વિશેષ અંક તેમને કારણે શક્ય બન્યો.
રમેશભાઈ બાપાલાલ શાહ આમ સુરતના પણ કાર્યકાળના આરંભના વર્ષોમાં મુંબઈ હતા. તેમનો મૂળ વ્યવસાય ટેક્ષટાઈલ્સ પ્રિન્ટીંગનો. નાનપણથી જ ચિત્રકળા માટે પ્રેમ અને જે.જે. સ્કુલ ઑફ આર્ટ્સમાં પ્રવેશની ઈચ્છા પણ વણિકના સંતાનને કળા ક્ષેત્રે સરળતાથી પ્રવેશ નથી મળતો. પરિણામે ભવન્સ કોલેજમાં ગ્રેજ્યુએટ થયા, ત્યાં મુનશી જેવા સક્ષમનો પરિચય કેળવાયો. બીજા પણ અનેક કલાકારો સાથે પરિચયમાં આવ્યા. ૧૯૮૪માં મુંબઈ સાથેની ભૌગોલિક લેણાદેણી પૂરી થઇ અને સુરત સ્થિર થયા. કાપડના પ્રિન્ટીંગમાં તેમણે ડીઝાઇન, રંગોના સુમેળ ચિત્રો આકારી, કરોડો મીટર કપડા પર પોતાની કારીગીરી દર્શાવી. આ સમય દરમ્યાન આચાર્યશ્રી પ્રદ્યુમ્નસૂરિ મહારાજસાહેબ સાથેનો પરિચય વધુ ઘનિષ્ઠ થયો અને તેમના માર્ગદર્શન હેઠળ રમેશભાઈએ પાઠશાળા' સમાયિકનું સંપૂર્ણ પ્રોડક્શનનું કાર્ય સંભાળ્યું. આ સામયિક ૧૭થી ૧૮ વર્ષ ચાલ્યું. હાલમાં તેઓ ‘શાશ્વત ગાંધી' સામયિકના ચાર રંગીન પૃષ્ઠોની ડીઝાઇન તૈયાર કરે છે ઉપરાંત રવિશંકર રાવળ પર તેમણે બે ગ્રંથો તૈયાર કર્યા છે અને ત્રીજો તૈયાર થઇ રહ્યો છે. તેમના અન્ય બે પુસ્તકોમાં “પીંછી, રંગ, કેનવાસ અને...' ‘પાન ખરે છે ત્યારે', જેમાં તેમની કળાકીય સૂઝ અને જીવનલક્ષી અભિગમ જોવા મળે છે.
૧૯૩૭ જન્મેલ રમેશભાઈ કુમાર કોશ'ના પ્રણેતા છે. બચુભાઈ રાવત અને રવિશંકર રાવળને પોતાનો આદર્શ સમજતાં, 'કુમાર'ના અંકોના માત્ર ચાહક નહીં પણ એને વધુ સમૃદ્ધ કરવાના પ્રત્યેક પ્રયત્નોમાં રત છે. આજે તેમને કુમારકોશ દ્વારા સર્ચઈજીન પણ બનાવ્યું છે, તેઓ સતત નવી ટેક્નોલોજીના ઉપયોગ દ્વારા સાંસ્કૃતિક અને સાહિત્યિક અને કળાકીય સંદર્ભોને રસિક અને મનોહર બનાવે છે. એને જ કારણે સુરત અને મુંબઈનું અંતર ઘણું ઓછું થઇ ગયું. રમેશભાઈના પ્રવૃત્તિમય જીવનને ઊંમરનો થાક તો લાગ્યો જ નથી પણ અનુભવના ભાથાથી તેમણે વિશેષાંક વધુ યુવાન બનાવ્યો છે, તેમાં તેમના પત્ની સુનંદાબહેનનો ફાળો પણ વિશેષ રહ્યો છે, તેમના ત્રણ સંતાનોના નામો મેહુલ, રાહુલ અને સોનલ છે. | આ વિશેષાંક પ્રબુદ્ધ જીવન ઇતિહાસમાં એક નવા પ્રકરણનો ઉમેરો કરશે. આ અંકના ચિત્રો વાચકોમાં વધુ કળાકીય રસ જન્માવે માટે વિશેષ અંકના પૃષ્ઠોને રંગીન બનાવ્યા છે, જે સહુ પ્રથમવાર થઇ રહ્યું છે. જે ખુબ જ આનંદની વાત છે. આ વિશેષાંક માટે વિશેષ સૌજન્ય પણ પ્રાપ્ત કરાવવામાં રમેશભાઈનો ફાળો રહેલ છે. | રમેશભાઈના કુટુંબમાં સહુ કોઈ ધાર્મિક આસ્થા ધરાવે છે. તેમના દાદાને “શીઘ્રકવિ'નો ઇલકાબ આપવામાં આવ્યો હતો. જ્યારે તેમના પિતાજી બાપાલાલ ભાઈએ સાધુ-સાધ્વીની વૈયાવચ્ચ, મંદિરોની જાળવણી અને અન્ય કાર્યમાં ખૂબ આગળ પડતું કાર્ય કર્યું છે, તેમના નામની પાઠશાળા પણ છે. રમેશભાઈએ પિતા વિશે ‘સ્મૃતિ-સંવેદન' પણ લખીને પ્રકાશિત કર્યું છે. | પ્રબુદ્ધ વાચકો આપના સ્નેહથી આ પ્રવાસ હજી વધુ રોચક અને જ્ઞાનમય બને તેવી શુભેચ્છાઓ સિવાય બીજું કઈ અપેક્ષિત
નથી.
આ ક્ષણે શ્રી રમેશભાઈ બાપાલાલ શાહનો વિશેષ આભાર વ્યક્ત કરું છું. આ અંકની મુદ્રણક્ષતિ નીવારવામાં મદદરૂપ પુષ્પાબેન અને બીપીનભાઈ શાહનો પણ આભાર માનું છું. તેમજ આ રંગીન અંક માટે પ્રબુદ્ધ જીવનના મુદ્રક રાજેશ પ્રિન્ટરીના શ્રી શરદભાઈ ગાંધીનો પણ વિશેષ આભાર માનીએ છીએ.
| ડૉ. સેજલ શાહ
આ અંકનું સૌજન્ય રૂપિયા ૮૦.૦૦
૬ ઓગસ્ટ - ૨૦૧૮
'જૈન ધર્મમાં ચિત્રકળા વૈવિધ્ય વિશેષાંક
પ્રબુદ્ધ જીવન