________________
જાન્યુઆરી, ૨૦૧૫
પ્રબુદ્ધ જીવન પ્રબુદ્ધ જીવન'માં સતત છ વર્ષ સુધી પ્રકાશિત થયેલ “જયભિખ્ખું જીવનધારા'નું “જીવતરની વાટે અક્ષરનો દીવો' શીર્ષકથી એ જીવનચરિત્રનો મુંબઈમાં યોજાયેલો વિમોચન સમારંભ
erebbe
સાહિત્યસર્જક જયભિખ્ખના જીવનચરિત્ર “જીવતરની વાટે
વાટે અક્ષરનો દીવો'માં નિરૂપવાનો ડૉ. કુમારપાળ દેસાઈએ અક્ષરનો દીવો'નું આલેખન કરીને પુત્ર કુમારપાળ દેસાઈએ
પ્રયાસ કર્યો છે. એક સર્જકના સંતાન તરીકે એમના જીવનની અનોખું પિતૃતર્પણ અદા કર્યું છે. આ ગ્રંથ એ કોઈ એક લેખકની
મથામણોનો તાદશ અનુભવ આલેખ્યો છે. કોઈ વાડાબંધીને જીવનકથા નથી, પણ એક આખો જમાનો એમાં પ્રતિબિંબિત
બદલે પોતાના વિચારો, વલણો અને ભાવનાઓથી જીવનમૂલ્યો થાય છે. એ રીતે આ પુસ્તનું દસ્તાવેજી મૂલ્ય છે. આ ગ્રંથનું
જાળવીને ખુમારીપૂર્વક જીવનારા સર્જકની એકલવીર લેખક વિમોચન થતાં જ તેમાં રહેલાં હજારો પંખીઓ ફરર કરતાં ઊડતાં
તરીકેની છબી આમાંથી ઉપસી આવે છે. સરસ્વતીના પ્રાપ્ત થાય છે. જે પંખીઓ ઊંચે ઊડીને તમારી પાસે આવશે. આ
કૃપાપ્રસાદને જીવનની પરમ ધન્યતા માનનારા આ સર્જકના પુસ્તક મેં ત્રણ વાર વાંચ્યું છે અને હવે ચોથી વાર પણ વાંચવાની છું.” ૧૯૬૯ની ૨૪મી ડિસેમ્બરે થયેલા અવસાન પછી ૮૦ જેટલાં પુસ્તકો એમ સુપ્રસિદ્ધ લેખિકા અને ગુજરાતી સાહિત્ય પરિષદના ભૂતપૂર્વ પ્રગટ થયાં છે. એમની નાટ્યરચનાઓની તખ્તા પર રજૂઆત થઈ છે પ્રમુખ શ્રીમતી ધીરુબહેન પટેલે એ પુસ્તકનું વિમોચન કરતાં જણાવ્યું અને એમની ઈંટ અને ઈમારત' કૉલમ ‘ગુજરાત સમાચારમાં આજે હતું.
૬૧ વર્ષે પણ ચાલુ રહી છે. ઝિંદાદિલીભર્યું જીવન જીવનાર અને મૂલ્યનિષ્ઠ સાહિત્યકાર શ્રી કુમારપાળ દેસાઈએ વિશેષમાં કહ્યું હતું કે તેઓ એટલા જયભિખુની જન્મશતાબ્દીના અનુષંગે મુંબઈના ભારતીય વિદ્યાભવન નિખાલસ હતા કે ક્રોધ થઈ જાય તો બીજા દિવસે ડાયરીમાં પોતાની સભાગૃહમાં યોજાયેલાં “જયભિખ્ખું શતાબ્દી ઉત્સવ'માં કુમારપાળ ભૂલ વિશે પણ લખતા હતા. જયભિખ્ખએ માત્ર ૨૧ વર્ષની વયે લેખક દેસાઈએ લખેલા પિતાના જીવનચરિત્ર “જીવતરની વાટે અક્ષરનો તરીકે જીવન જીવવાની પ્રતિજ્ઞા લીધી હતી અને પિતાની સંપત્તિ લેવી દીવો'ની સાથોસાથ જયભિખ્ખની છ નવલકથાઓનું વિમોચન પણ નહીં અને પુત્રને સંપત્તિ આપવી નહીં તેવું તેમનું પ્રણ હતું. જયભિખ્ખએ જુદા જુદા મહાનુભાવો દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું. આ સમારોહનું પોતાની કલમમાં તેજ રહે તે હેતુથી જીવનભર દયા કે દાનનો સ્વીકાર આયોજન મુંબઈ જૈન યુવક સંઘ, શ્રી ગુર્જર ગ્રંથરત્ન કાર્યાલય અને કર્યો નહોતો અને તેઓ જે માનતા હતા તે જ લખતા હતા. જયભિખ્ખું સાહિત્ય ટ્રસ્ટના સંયુક્ત ઉપક્રમે કરવામાં આવ્યું હતું. સમગ્ર સમારંભના પ્રમુખસ્થાનેથી બોલતાં શ્રી પ્રવીણભાઈ લહેરીએ સમારંભના પ્રમુખસ્થાને ગુજરાત સરકારના પૂર્વ સચિવ શ્રી પ્રવીણભાઈ જણાવ્યું હતું કે જયભિખ્ખમાં ખુમારી, નિખાલસતા અને નિષ્ઠાનો લહેરી ઉપસ્થિત રહ્યા હતા.
ત્રિવેણીસંગમ જોવા મળે છે. જયભિખુની કલમે જે આપ્યું તે સો આ સમારંભની શરૂઆતમાં ગુજરાત સમાચાર'ના મેનેજિંગ તંત્રી ટચના સોના જેવું છે. આજે તેમનું જીવનચરિત્ર બહાર પડી રહ્યું છે, શ્રી શ્રેયાંસ શાંતિલાલ શાહ અને સમારોહ પ્રમુખ પ્રવીણભાઈ લહેરી, ત્યારે આ ચરિત્રનું આલેખન કરનાર પુત્ર કુમારપાળ દેસાઈએ પિતાની ડૉ. રમેશ દોશી, શ્રી નીતિન શુક્લ સહિતના મહાનુભાવોએ કલમના તેજપૂંજને વધારે પ્રકાશિત કરવાનું કાર્ય કર્યું છે. જયભિખ્ખમાં જયભિખ્ખની તસ્વીર સમક્ષ દીપપ્રાકટ્ય સાથે પુષ્પહાર પહેરાવીને સમુદ્ર જેવી વિશાળ ક્ષમતા હતી અને સ્વસ્થતાપૂર્વક વિચાર કરીને આ મહાન સર્જકને અંજલિ અર્પી હતી. શ્રેયાંસભાઈ શાહે આ પ્રસંગે જીવનની દરેક મુશ્કેલીઓમાંથી રસ્તો કાઢતા હતા. શ્રી લહેરીએ ઉમેર્યું વધુમાં જયભિખ્ખની બે નવલકથાઓ અનુક્રમે ‘લોખંડી ખાખના ફૂલ' હતું કે કુમારપાળભાઈએ ‘બાપ કરતાં બેટો સવાયો’ હોવાનું સાબિત અને “ભૂરો દેવળ'નું વિમોચન કર્યું હતું. જ્યારે જયભિખ્ખું લિખિત કર્યું છે અને તેમના ‘વિશ્વકોશ'ના કાર્યને હજી બિરદાવવાનું બાકી અન્ય બે પુસ્તકો ‘પ્રેમનું મંદિર’ અને ‘સંસારસેતુ'નું વિમોચન કીર્તિલાલ રહે છે. દોશીએ કર્યું હતું તથા પ્રવીણચંદ્ર ગંભીરચંદ શાહે ‘પ્રેમાવતાર' અને આ પ્રસંગે શ્રી ગુર્જર ગ્રંથરત્નના મોવડી અને જયભિખ્ખું શતાબ્દી શત્રુ કે અજાતશત્રુ’ એમ અન્ય બે નવલકથાઓનું વિમોચન કર્યું ઉત્સવ સમિતિના અગ્રણી મનુભાઈ શાહે જયભિખ્ખને એક મૂલ્યનિષ્ઠ હતું.
સર્જક તરીકે ઓળખાવતાં કહ્યું હતું કે જયભિખ્ખું શબ્દોની ખૂબ જ ખમીર, ખુમારી એ ખુદાઈથી ભરેલા પોતાના પિતા જયભિખ્ખના માવજત કરતાં એક અનેરા શબ્દના શિલ્પીહતા. જયભિખ્ખની ગુર્જરના જીવનને સાડા ચાર દાયકાના સમયગાળા બાદ તાટસ્થ સાથે ‘જીવતરની કાર્યાલયમાંની હાજરીને કારણે ગુર્જરના પ્રકાશનની ગુણવત્તા જળવાઈ
