________________
૩૮
પ્રબુદ્ધ જીવન
જાન્યુઆરી ૨૦૧૫
આ સંગ્રહમાં વિવિધ વિદ્વાનોએ વિવિધ વિષયો પ્રકોપ ભભૂકી ઊઠે છે. પ્રતિભાવોની પ્રચુરતા છે, માનવવ્યવહાર અને મનોવ્યાપારની ઊંડી સૂઝ પર અભ્યાસપૂર્ણ એવા ૩૧ નિબંધો રજૂ કરેલ શૈલી પ્રવાહી, પારદર્શક અને રસાળ છે. આ છે. પોતે જોયેલ જીવનમાંથી તારવેલો મર્મ છે છે. જેની મુખ્ય વિચારધારા “ચતુર્વિધ સંઘમાં પુસ્તકમાં લેખકે આજના માનવીની સમયખેંચની અને વાર્તાનો નક્કર ઘાટ છે. લેખકની વાર્તાઓમાં વિતરાગ માર્ગમાં વર્તમાન સમયની સમસ્યાઓ, સમસ્યાની વાત કરી છે. લેખક સામે આવતા સામાજિક પ્રશ્નો કરતાં સામાજિક મૂલ્યોની તેનાં ભાવિ પરિણામો અને તેનું સમાધાન-મારી પ્રસંગોની સાથોસાથ કળા, શિક્ષણ, ભદ્રજનોની સભાનતા વિશેષ દેખાય છે. સાથે સાથે કથન દૃષ્ટિએ' – આ વિષયના વિચાર-વિમર્શ અંતર્ગત દાંભિકતા, જીવનની ક્ષણભંગુરતા અને પારાવાર અને વર્ણન બંને નિરૂપણ રીતિ ઉપર લેખકનું અલગ અલગ વિદ્વાનો અને શ્રેષ્ઠીઓના નિબંધો ગીરીબીનું ચિંતન લેખકે કર્યું છે.
પ્રભુત્વ વર્તાય છે. અને તેમના અંગત વિચારો તથા અભિપ્રાયો આ પ્રવાસ વર્ણનમાં સ્થળનું મહત્ત્વ ગૌણ બની નાનકડા લઘુકથાના સ્વરૂપમાં લેખકની વ્યક્ત કરવામાં આવ્યા છે.
ગયું છે. એમણે બાહ્યકથા નહિ આંતરકથાની જ મિતભાષિતાની પ્રતીતિ થાય છે. સમગ્ર રીતે પુસ્તકનું અવલોકન કરતાં જણાય
| XXX છે કે વિદ્વજનોએ આ નિબંધોમાં સાંપ્રત સમયની ખરેખર, આ પુસ્તિકા વાંચવા જેવી છે. જે પુસ્તકનું નામ : જૈનતત્ત્વનાં અજવાળાં સમસ્યાઓને સમજવાનો પ્રયત્ન કર્યો છે અને યાત્રાએ નથી ગયા તેમણે અને જે જઈ આવ્યા છે લેખક : પ્રફુલ્લા વોરા સાથે સાથે તેનું પૃથકરણ કરી તેના સમાધાનની તેમણે પણ.
પ્રકાશક : શ્રી શ્રુતજ્ઞાન પ્રસારક સભા, વિચારણા પણ કરવાનો પ્રયત્ન કર્યો છે. જેમાં
XXX
અમદાવાદ-૩૮૦૦૧૪. ડૉ. કુમારપાળ દેસાઈ, સુરેશ ગાલા, ડૉ. રશ્મિ પુસ્તકનું નામ : પ્રતિનિધિ લઘુકથા સંગ્રહ પ્રાપ્તિસ્થાન : જિતેન્દ્ર કાપડિયા ઝવેરી, ડૉ. ધનવંત શાહ, ડૉ. સાગરમલ જૈન, લેખક : ઈજજતકુમાર આર. ત્રિવેદી
૩, તુલસી-પૂજા ફ્લેટ, વસંતકુંજ સોસાયટી, ડૉ. અભય દોશી, ડૉ. કાન્તિભાઈ શાહ, શ્રી સંપાદક : સુનીતા ઈજ્જતકુમાર ત્રિવેદી નવા શારદા મંદિર રોડ, પાલડી, અમદાવાદખીમજી છાડવા વગેરેના લેખો મનનીય છે. પ્રકાશક : કુસમ પ્રકાશન
૩૮૦૦૦૭. મો. ૯૮૨૪૦૮૦૩૦૮. આ શોધનિબંધ સમગ્ર સમાજના ૨૨૨, સર્વોદય કોમર્શિયલ સેન્ટર,
મૂલ્ય : રૂા. ૬૦. પાના : ૧૦૨, આવૃત્તિહિતચિંતકોને ઉપયોગી થાય તેવા છે.
જી.પી.ઓ. સામે, અમદાવાદ-૩૮૦ ૦૦૧. ૨૦૧૪. XXX
મૂલ્ય : રૂા. ૧૩૫. પાના: ૧૨૮. આવૃત્તિ- પ્રથમ, જિનશાસન રત્નોના મહાસાગર સમાન છે. પુસ્તકનું નામ : યાત્રિકની આંતરકથા સપ્ટેમ્બર-૨૦૧૪.
આ નાનકડા પુસ્તકમાં પ્રફુલ્લાબહેને મહાન લેખક : માવજી કે. સાવલા
લઘુકથાના સ્વરૂપનું ખેડાણ વિશ્વની અનેક સાધકોની ગુણગરિમા, જૈન દર્શનનાં પાયાના પ્રકાશક : મહેન્દ્ર પી. શાહ
ભાષાઓમાં થતું રહ્યું છે. ગુજરાતીના સાહિત્યમાં સિદ્ધાંતો, તેની તાત્ત્વિક બાબતો, ઉત્તમ અને નવભારત સાહિત્ય મંદિર, દેરાસર પાસે, ગાંધી આ સ્વરૂપનો ઉદ્દભવ અને વિકાસ થોડો મોડો પ્રેરિત કથાનકો, ચતુર્વિધ સંઘની પ્રસાદીરૂપ ઉત્તમ રોડ, અમદાવાદ-૩૮૦૦૦૧. મૂલ્ય : રૂ. ૬૦. થયો છે.
સાહિત્યના અંશો જેવી કૃતિઓને સમાવવાનો પાનાં : ૧૨. આવૃત્તિ-બીજી, જુલાઈ-૨૦૧૪. આ લઘુકથાઓના લેખક શ્રી ઈજ્જતકુમારના અહીં પ્રયત્ન થયો છે.
પુસ્તકના લેખક માવજીભાઈ સાવલા મૃત્યુ પછી તેમના પુત્રી સુનીતાબહેન ત્રિવેદીએ લેખિકાના લખાણની પાર્શ્વભૂમિકામાં સમેતશિખરની યાત્રાએ જાય છે અને યાત્રા પ્રવાસ તેમના આઠ સંગ્રહોમાંથી ચૂંટીને ‘પ્રતિનિધિ ઇતિહાસ પડેલો છે એટલે જિનશાસનના મહાન વર્ણનનું પુસ્તક “યાત્રિકની આંતરકથા' આપણને લઘુકથા સંગ્રહ’ પ્રકાશિત કર્યો છે.
ચરિત્રોના તથા સાહિત્યના ઇતિહાસ અને જૈન મળે છે.
આ લઘુકથાના સંગ્રહમાં વિવિધ પ્રકારના દર્શનના સિદ્ધાંતને સારું સ્થાન મળ્યું છે તો સાથે આ પુસ્તકમાં પ્રવાસ વર્ણન મુખ્ય નથી પણ વિષયો ની કથાઓ છે. એકાદ ઘટનામાંથી સાથે પશ્ચિમના લખાણોમાં જે વૈજ્ઞાનિક પદ્ધતિ, આંતરકથા છે. સમેતશિખરના અને જીવનના ભાવસંવેદન નીપજાવતી અનુભૂતિની ક્ષણમાં વિશ્લેષણ વગેરેનો વ્યાપક પ્રમાણમાં ઉપયોગ યાત્રિકની કથા છે. એની સામે ઊભા થતા પ્રશ્નો મુકાતા મનુષ્યની મનોદશાનું નિરૂપણ આ થયેલો છે સાથે સાથે લેખિકાએ અહીં કથા છે, મનમાં અવઢવ જગાવતી સમસ્યાઓની લઘુકથાઓમાં છે. પ૬ વાર્તાઓના કથાવસ્તુની સાહિત્યની સુંદર છણાવટ કરી છે. લેખિકાએ મથામણ છે.
દૃષ્ટિએ સાત વિભાગ પાડ્યા છે. (૧) કુટુંબજીવન કર્મનો સિદ્ધાંત સરળતાથી સમજાવ્યો છે. યાત્રાએ ગયેલ લેખકના મનમાં યાત્રાના (૨) માતૃહૃદય (૩) પ્રસન્ન દામ્પત્ય (૪) લેખિકાએ ‘શ્રીપાલરાસ’ના વિશાળકાય પાંચ દૃશ્યો અને પ્રસંગોએ જે સંવેદનો જગાડ્યા તેનું પ્રેમપીડાથી પીડાતા નાયક-નાયિકા (૫) માનસ ભાગોને ખૂબ ઝીણવટપૂર્વક તપાસીને પ્રેમલભાઈ નિખાલસ નિરૂપણ આમાં છે. ધર્મક્ષેત્રના પરિવર્તન (૬) દૃષ્ટિભેદ, બાળમાનસ, ભ્રષ્ટાચાર કાપડિયાના પ્રકાશનને વધાવ્યું છે તો સાથે સાથે વિસંવાદો પ્રત્યે પ્રસંગોપાત આક્રોશ વ્યક્ત થયો વગેરે પ્રકીર્ણ વાર્તાઓ (૭) નાવીન્ય ધરાવતી પ્રેમલભાઈના જ્ઞાન પ્રત્યેના ગુણોને તારવીને તેની હોવા છતાં સહૃદય વાચકને એમાં લેખકની ઊંડી વાર્તાઓ. લેખક એક જ વિષયના કુંડાળામાં અનુમોદના કરી છે. ધર્મભૂખના જ દર્શન થાય છે.
ભમતા રહ્યા નથી. જીવનમાંથી વિવિધ પ્રકારના રસાળ શૈલી અને વૈજ્ઞાનિક અભિગમ સાથે લેખક પારંપારિક-કર્મકાંડી, શ્રદ્ધાળુ જીવ નથી વિષયો અને ભાવક્ષણો ઝડપતા રહ્યા છે. આમ લખાયેલા આ લેખો એક આગવી ભાત પાડે છે. પણ જીવન કેન્દ્રિત, માનવ કેન્દ્રિત સત્યોની તો લેખકે મોટે ભાગે પરંપરાગત વાર્તારીતિ
* * * ખોજમાં છે. સંવેદનશીલ આત્મા છે. યાત્રામાં પાસેથી કામ લીધું છે. પણ પ્રયોગાત્મક બી-૪૨, દયાનંદ સોસાયટી, એ-૧૦૪, અનુભવેલ પાખંડ, ઢોંગ, જડતા, ગરીબી, વાર્તાઓનો જ્યાં આશ્રય લીધો છે ત્યારે ઊજળું ગોકુલધામ, ગોરેગામ (ઈસ્ટ), મુંબઈ-૬૩. અસમાનતા અને શોષણ પ્રત્યે એમનો પુણ્ય પરિણામ મળ્યું છે. લેખકમાં વાસ્તવની પકડ છે. મોબાઈલ : ૯૨ ૨૩૧૯૦૭૫૩.
