________________
ગાંધી જીરું
અથ પૃષ્ઠ ૫૦ ૦ પ્રબુદ્ધ જીવન ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ૯ ફેબ્રુઆરી ૨૦૧૫ અંતિમ
* hષાંક 5
ગાંધીજીએ જીવનના છેલ્લા અઠવાડિયા દરમ્યાન કરેલા નિવેદનો
* ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક 4 ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિરોષક F ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાયવિશેષાંક 4 ગાંધી નનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષક ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક
૧૯૪૮ના જાન્યુઆરીનું છેલ્લું અઠવાડિયું ગાંધીજીના જીવનનું ‘લોકો યાદવોની પેઠે પ્રમાદી અને દુરાચારી બન્યા હોય અને ઈશ્વરને ચું પણ છેલ્લું અઠવાડિયું હતું. એ દરમ્યાન તેમણે ઘણાં જ મહત્ત્વનાં એમ લાગે કે, નિકંદન સિવાય બીજો કોઈ રસ્તો નથી તો, મારા હું હું નિવેદનો કર્યા હતાં. એવા એક નિવેદનમાં, સ્વતંત્રતા આવ્યા પછી જેવા એક સામાન્ય માનવીને પણ એવી ભીષણ આપત્તિ માટેનું શું - તેના નશામાં આવી જઈને આપણા લોકોમાં ઠાઠમાઠ અને ભપકાની નિમિત્ત કદાચ તે બનાવે. પરંતુ ઉપવાસ દરમ્યાન મેં જે કંઈ જોયું શું * દાખલ થયેલી ઘેલછાને તેમણે છેલ્લી વાર વખોડી કાઢી. તેમણે તેથી મને આશા આવી કે, હિંદના નસીબમાં એવો આત્મવિનાશ જૈ શુ કહ્યું, કોંગ્રેસ આઝાદી માટે લડતી હતી ત્યારે તેણે પ્રજા આગળ લખાયો નથી.' હું સેવા, સાદાઈ અને ત્યાગના આદર્શો મૂક્યા હતા. કેટલાક લોકો તેમના બીજા એક વક્તવ્યમાં તેમણે જણાવ્યું કે, સાંસ્કૃતિક છે છે એમ માનતા લાગે છેકે, હિંદના આગેવાનોએ તથા હિંદના સ્વાયત્તતા કોંગ્રેસનું સૂત્ર છે. પરંતુ સ્થાનિક રાજકીય આગેવાનો કે એલચીઓએ તેમના સ્વતંત્ર દરજ્જાને
પોતાને માટે સત્તા હાથ કરવાને એનો ? ૐ છાજે એ રીતે રહેવું જોઈએ તથા પૈસા | રણ pd |
ગેરલાભ ઉઠાવે એવો ભય રહે છે. હું શું ખરચવા જોઈએ અને ઠાઠમાઠમાં સ્વતંત્ર
ભાષાવાર માંતરચનાના સિદ્ધાંતનો છું અમેરિકા અને ઇંગ્લેંડની હરીફાઈ કરવી बापू की पावन छाती से जो खून बहा, સંકુચિત પ્રાંતીયતાવાદ ખીલવવામાં તે જોઈએ. સ્વતંત્રતાનો અર્થ ઠાઠમાઠ અને यह गलत, उसे कपड़े-मिट्टी ने सोख लिया, ઉપયોગ કરવામાં આવે તો તે વિઘાતક ૬
ભપકો નથી. દુનિયામાં હિંદના जड़ मिट्टी-कपडे में है इतनी शक्ति कहाँ, થઈ પડશે. કૉંગ્રેસ સંસ્થામાં લાંબા સમય હૈ દરજ્જાનો આધાર તેના બેઠા પ્રતિકારે बापू का तेजस
સુધી મહત્ત્વનો હોદ્દો ધરાવનાર એક પીઢ હું તેને બક્ષેલી તેની નૈતિક સરસાઈ પર
पुंज रक्त
કોંગ્રેસી આગેવાન તેમને મળ્યા પછી શું { રહેશે. એમાં હજી કોઈ તેનો હરીફ મોજૂદ
વખત રે!
ગાંધીજીએ કહ્યું કે, પ્રાદેશિક વફાદારીને वह बापू के सीने से बाहर आते ही
દેશભક્તિ કરતાં ઊંચું સ્થાન આપનાર $ “અમે મોટો પગાર ન માગીએ અને अति प्रबल क्षिप्र विद्युत-धारा में परिवर्तित સંકુચિત વૃત્તિથી તે પણ મુક્ત નથી, એ શું ૬ જૂના સનદી નોકરોની જેમ ઠાઠમાઠથી हो, पैठ गया हर भारतवासी के तन में, જોઈને મને ભારે દુ:ખ થયું. ન રહીએ તો અમારો ભાવ નહીં પુછાય” कोई जिसकी
આઝાદી આવ્યા પછીના પહેલાં કે એવું જાણે તેઓ માનતા હોય એમ લાગે
रग में उनका
સ્વાતંત્ર્યદિનની ઉજવણી પ્રસંગે – ૨૬ જુ હું છે. હિંદની સેવા કરવાની એ રીત નથી.
- રક્ત નહીં!
જાન્યુઆરી, ૧૯૪૮-તેમણે ફરીથી હું હું માણસ કેટલા પૈસા કમાય છે તેના પર मैं सोच रहा था अब तक बात मनुष्यों की,
સવાલ કર્યો કે, મેં તથા કોંગ્રેસે જેનું સ્વપ્ન હું તેનું મૂલ્ય અંકાતું નથી, એ તેમણે ભૂલવું मेरी काली सतरों में लाली-सी झलकी,
સેવ્યું હતું તે આ સ્વતંત્રતા છે ખરી? કે ર ન જોઈએ. આત્મશુદ્ધિ માટે – એ क्या आज लेखनी को भी मेरी कलुष-मुखी
૨૭ તારીખે સવારે મરોલીના વાર્ષિક 2 પ્રક્રિયામાં સૌ કોઈએ ભાગ લેવો જોઈએ बापू के कण भर
ઉરસમાં હાજરી આપવાને તેઓ નીકળ્યા. હું ફ - સમ્યક વિચાર અને સમ્યક કાર્યની
लोहू का
ઇતિહાસમાં તે પૃથ્વીરાજની પ્રાચીન ૬ * જરૂર છે.”
| fમના ?
રાજધાની તરીકે પ્રસિદ્ધ છે. ખ્વાજા સૈયદ હું એક ભાઈએ તેમને લખ્યું છે કે,
. રિવંશ રાય ‘વષ્યન’
કુતબુદ્દીન બખ્તિયારની દરગાહ શરીફ ત્યાં 3 આપના ઉપવાસને પરિણામે આપનું
આગળ છે. તોફાનો દરમ્યાન ત્યાં આગળ મરણ થવા પામત, તો એથી આખોયે દેશ આંતરવિગ્રહના કેટલાક ભીષણ બનાવો બન્યા હતા. ત્યાં આગળ દર વર્ષે એક રે હું દાવાનળમાં ફેંકાઈ જાત. ગાંધીજીએ કહ્યું કે, એ ભીષણ શક્યતાનો મોટો ધાર્મિક મેળો ભરાય છે. એ મેળામાં હિંદભરમાંથી કેવળ હું શું પણ મારા મનમાં ખ્યાલ આવ્યો હતો. ભગવાન કૃષ્ણના અવસાન મુસલમાનો જ નહીં પણ હિંદુઓ સુધ્ધાં આવે છે. તોફાનોની ૬ ૐ પહેલાં યાદવોએ આપસમાં લડીને પોતાનો વિનાશ કર્યો હતો. પરિસ્થિતિને કારણે એ વરસે પ્રસ્તુત મેળો ન ભરાય એવી ભીતિ હૈં
* ગાંધીજીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક 5 ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાયવિશેષાંક 4 ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષક ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક 5 ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક 4 ગાંધી
૨ નથી.
ગાંધી જીવતતો અંતિમ અધ્યાચ વિશેષ
પશુ જેવો વર્તાવ કરનાર માનવી પશુથી પણ બદતર છે.
વતનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક
