________________
તા. ૧૬-૮-૯૨
પ્રબુદ્ધ જીવન
ધ્યાનમાં અભિનવ કાયોત્સર્ગ હોય છે; જ્યારે તે સિવાયના ચેષ્ટા કર પડિક્કમણું ભાવશું, દોય ઘડી શુભ ધ્યાન લાલ રે; કાયોત્સર્ગ ગણી શકાય.
કર કાઉસ્સગ્ગ શુભ ધ્યાનથી..” કાયોત્સર્ગમાં ધ્યાનના વિષય ઘણા હોઈ શકે જેમકે : નવકાર, ઠાણેણં, મોણેણં, ઝાણેણં, આ ત્રણ શબ્દો પણ સૂચવે છે કે આ લોગસ્સ, તત્ત્વચિંતન, તીર્થસ્થાપક ભગવાનના ગુણકીર્તન, કાયોત્સર્ગના અનુષ્ઠાનમાં ઉપયોગ અને જયણા યોગ્ય પ્રમાણમાં જીવાજીવાદિ તત્ત્વોનું ચિંતન, સ્થાન-વર્ણ-અર્થ-આલંબનનું ચિંતન, સાચવવા જ જોઈએ; કારણકે જૈનોના પ્રત્યેક ધાર્મિક અનુષ્ઠાનોમાં પોતાના દોષોના પ્રતિપક્ષી ભાવનાનું અનુપ્રેક્ષણ, અનાત્મભાવમાંથી તેમનો મહત્ત્વનો ફાળો છે. આત્મભાવમાં જે કંઈ લઈ જઈ શકે તે ચિંતનનો વિષય થઈ સુંસમાને સાચવનાર નોકર ચિલાતીપુત્રે જ્યારે તેનું માથું લઈ શકે.મહાવીરસ્વામી વગેરે તીર્થકરો તથા ભગવાન બુદ્ધે પણ ધ્યાનનો ભાગવા માંડ્યું અને જ્યારે માર્ગમાં મળેલા મુનિએ ત્રણ પદમાં આશરો લીધો હતો.
(“સંવેગ-વિવેક-સંવર") ધર્મનું રહસ્ય સમાઈ જાય છે એવો ઉપદેશ છેવટે કાયોત્સર્ગ પૂરો થતાં "નમો અરિહંતાણં” બોલવા પૂર્વક આપ્યો ત્યારે તેના ઉપર વિચાર કરતાં તત્ત્વ સમજી નાસિકાના અહંદ-નમસ્કાર કરીને એટલે "નમો અરિહંતાણં માથું નમાવીને અગ્રભાગ પર દ્રષ્ટિ પ્રસ્થાપિત કરી મન અને કાયાના વ્યાપારને બંધ બોલવું જોઈએ, અને કાયોત્સર્ગ પારવું જોઈએ. ઊભા ઊભા કાયોત્સર્ગ કર્યા. મેરુ માફક અનિશ્ચલપણે કાઉસગ્નમાં રહી આ ત્રણ પદોની કરાતો હોય તો નીચે લાંબા કરેલા હાથને ઉંચાકરી બે હાથની અંજલિ અનુપ્રેક્ષા કરવા લાગ્યો. જોડીને પારી ચૈત્યવંદન હોય તો સ્તુતિ બોલવી જોઈએ. "નમો જિનકલ્પ સંબંધી ક્રિયા જે આકરી છે તે વિષે ધર્મબિંદુમાં લખ્યું છે અરિહંતાણંજો ન બોલે અને તેને સ્થાને "હું અરિહંતને નમસ્કાર કરું કે : “વચનગુરતા-પ્રભુનાં શાસ્ત્ર-વચન એ જ ગુરુ, અલ્પઉપધિપણું, છું” કે અન્ય કોઈ આવા ભાવાર્થને બોલે તો પ્રતિજ્ઞાનો ભંગ થાય, શરીરની ટાપટીપ-સાફસુફી ન કરવી, શાસ્ત્રમાં કહેલાં અપવાદનો કાઉસગ્ગ વિફળ ગણાય, દોષ લાગવાની સમભાવના રહે. કારણકે, ત્યાગ, ગામમાં એક રાત્રિ, શહેરમાં પાંચ વગેરે પ્રમાણે વિહાર કરવો, અન્ય મંત્રાદિમાં જોવાય છે કે મંત્રાલરોને સ્થાને તેના ભાવાર્થવાળું કશું નિયતકાલે જ ભિક્ષા લેવા જવું, ઘણે ભાગે કાઉસગ્ગ ધ્યાનમાં રહેવું, . (ઉચ્ચારાય તો લાભ ન થાય. આમ કથિત રીતિ પ્રમાણે જો કાઉસગ્ન ન દેશના ન આપવી, ધ્યાનમાં એકાગ્રતા રાખવી." પારે તો તેનો ભંગ થયેલો ગણાય, વિરાધિત થયેલો ગણાય.
કાઉસગ્ગ ધ્યાનમાં રહેનારી ઘણી વ્યક્તિઓના નામોનો ઉલ્લેખ કાઉસગ્ગ એ શુભ ધ્યાનના સોપાનો ચઢવા માટેનું અદ્વિતીય, ન કરતાં, સોમિલ સસરાએ માથા પર માટીની પાળ બાંધી તેમાં અંગારા અનુપમ, અત્યંત સુંદર, શુભ અનુષ્ઠાન છે. જે માટે દેવસીય મૂક્યા. ત્યારે પણ ગજસુકુમાલ કાઉસગ્ગ ધ્યાનમાંથી વિચલિત ન થયા પ્રતિક્રમણમાં બોલાતી એક સજઝાયમાં આમ કહેવાયું છે:
તે કાઉસગ્નનું ગૌરવ તથા મહત્ત્વાદિ બતાવે છે.
ચિખોદરાની આંખની હૉસ્પિટલ માટે સંઘ દ્વારા સહાય
સંઘ તરફથી પ્રતિવર્ષ કોઈ એક સેવાભાવી સંસ્થાને પર્યુષણ પર્વ દરમિયાન આર્થિક સહાય કરવાનો કાર્યક્રમ યોજવામાં આવે છે અને દાતાઓને તે માટે અપીલ કરવામાં આવે છે. આ વર્ષે સંઘની સમિતિએ ઠરાવ્યું છે તે પ્રમાણે ચિખોદરાની “રવિશંકર મહારાજ આંખની હૉસ્પિટલને સહાય કરવાનો કાર્યક્રમ નક્કી થયો છે..
ચિખોદરાની હૉસ્પિટલ અને એના સેવાભાવી ડૉ. રમણીકલાલ દોશીનો વિગતે પરિચય “પ્રબુદ્ધ જીવન'ના ગત માર્ચ મહિનાના અંકમાં | આપવામાં આવ્યો છે. લોકસેવા માટે પોતાનું સમગ્ર જીવન સમર્પિત કરી દેનાર, આજે છોંતેર વર્ષની વયે પણ ગુજરાત- સૌરાષ્ટ્ર-કચ્છ-રાજસ્થાન વગેરે પ્રદેશોમાં નેત્રયજ્ઞોના આયોજનનું તથા બાલ અંધત્વ નિવારણનું અથાગ કાર્ય કરનાર સેવામૂર્તિ ડૉ. રમણીકલાલ દોશીના સેવાયજ્ઞમાં સહભાગી થવું એ આપણું કર્તવ્ય છે.
ચિખોદરાની આંખની હૉસ્પિટલને માટે નીચે પ્રમાણે દાનની રકમની કાયમી યોજના રાખવામાં આવી છે:
Dરૂ. ૨૫૦૦/- અંધત્વ નિવારણ માટે એક બાળકને દત્તક લેવાની યોજના. આ કાયમી રકમના વ્યાજમાંથી જેને પોષણના અભાવે
આંખે અંધાપો આવતો હોય એવા કોઈ એક નાના બાળકને દર વર્ષે દવા તથા પોષક આહાર (તે માટે ખાસ બનાવેલી ઔષધિયુક્ત સુખડી) આપી તેને અંધત્વમાંથી બચાવી લેવામાં આવશે. Dરૂ. ૨૫૦૦/- આંખના દર્દીને દત્તક લેવાની યોજના. આ કાયમી રકમના વ્યાજમાંથી દર વર્ષે કોઈ પણ એક દર્દીને આંખના મોતીયો,
ઝામર વગેરેના ઓપરેશન માટે આર્થિક સહાય આપવામાં આવે છે. 0 રૂ. ૧૦,૦૦૦/- અંધત્વ નિવારણ માટે એક ગામ દત્તક લેવાની યોજના. આ કાયમી કમના વ્યાજમાંથી ગુજરાત, સૌરાષ્ટ્ર, કચ્છ
અને રાજસ્થાનના પાંચ હજારથી ઓછી વસતિવાળા કોઈ એક ગામને દત્તક લઈ શકાશે. (દાતા પોતે પોતાની ઈચ્છાનુસાર ગામ પસંદ કરી શકશે. તે માટે ગામોની યાદી સંસ્થા પાસેથી મેળવી આપવામાં આવશે.) દત્તક લીધેલા ગામમાં આઠ-દસ વર્ષની વય સુધીના બાળકોને પોષણના અભાવે કાયમનો અંધાપો ન આવે તે માટે હૉસ્પિટલ તરફથી તે ગામના તમામ બાળકોની આંખની | નિયમિત તપાસ કરવામાં આવશે અને નબળી આંખવાળા બાળકને દવા તથા પોષક આહાર આપવામાં આવશે.
ઓછી વસતિવાળા કોને આપવામાં આવશે તેથી તે ગામના
સંઘના પેટ્રનો, આજીવન સભ્યો, સામાન્ય સભ્યો, શુભેચ્છકો, દાતાઓ વગેરેને પર્યુષણ પર્વ દરમિયાન ઉદાર હાથે આ અનુદાન આપવા માટે નમ્ર અનુરોધ છે.
શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘને અપાતું દાન આવકવેરાની કલમ ૮૦-જી હેઠળ કરમુક્ત છે. આપશ્રી ચેક મોકલો તો “SHRI BOMBAY JAIN YUVAK SANGH'ના નામથી મોકલવા વિનંતી છે.
મફતલાલ ભીખાચંદ શાહ
સંયોજક
નિરુબેન એસ. શાહ પ્રવીણચંદ્ર કે. શાહ મંત્રીઓ
