________________
તા. ૧૬-૯-૯૨
પ્રબુદ્ધ જીવન
પોતાની સમજ અનુસાર કઈ ચાવીને સ્પર્શ કરવો તે પકડી પાડે છે અને એમ મોટા માણસો સાથે મહેમાન તરીકે બાળકો પણ આવ્યાં હોય તો તેમને કરતાં કરતાં નવી નવી વસ્તુઓ શીખવા લાગે છે. ત્રણ-ચાર વર્ષની ઉંમરે માટે રમકડાં હાજર રાખવાથી તેઓ તોફાન કે ઘોંઘાટ કરતાં અટકી જાય છે. કૉપ્યુટર રમકડાંથી રમનાર બાળકનો ભવિષ્યમાં બૌદ્ધિક વિકાસ કેટલો ઘણા દેશોમાં-જાહેર સ્થળોમાં પોતાનાં બાળકોને સાચવવાની પણ એક અદ્ભુત હશે તે કલ્પી શકાય છે !
સમસ્યા હોય છે. પરંતુ રમકડાં રમવા મળે તો બાળકને સાચવવાનો પ્રશ્ન પોતાના બાળકોને રમકડાં રમવા આપતી વખતે મા-બાપોએ રમકડાંની ઘણુંખરું હલ થઈ જાય છે. કેટલાક સમૃદ્ધ દેશોમાં રેસ્ટોરાંઓમાં, થિયેટરોમાં, બાબત માં છોકરા-છોકરીનો ભેદ ન કરવો જો ઈ એ, એવું વ્યાખ્યાનખંડોમાં બાજુમાં બાળકોને રમકડાં ૨મવા માટે જુદી વ્યવસ્થા બાલમાનસશાસ્ત્રીઓ કહે છે. રમકડું એ રમકડું છે અને દરેક બાળકને એ કરવામાં આવે છે. વડીલો રેસ્ટોરામાં બેઠાં હોય કે વ્યાખ્યાન સાંભળતા હોય ગમવું જોઇએ એવો મત દર્શાવાય છે. તેમ છતાં બાલમાનસશાસ્ત્રીઓ ત્યારે તેમના બાળ સંતાનો સરળતાથી રમકડાં રમવામાં સમય પસાર કરી લે સર્વેક્ષણ કરીને એવા અભિપ્રાય પર આવ્યા છે કે છોકરીઓને કુદરતી રીતે છે. ડૉક્ટરના દવાખાનામાં જેમ રાહ જોતા દર્દીઓ માટે જુદાં જુદાં સામયિકે જ ઢીંગલી સાથે તથા રસોડાની ઘરવખરી સાથે રમવાનું વધારે ગમે છે અને રાખવામાં આવે છે તેવી રીતે બાળકો માટેના ડૉક્ટરોને ત્યાં બહાર વેઇટિંગ છોકરાઓને મોટરકાર, ફાયર એન્જિન, સુપરમેન, બંદૂક વગેરે સાથે રૂમમાં રમકડાંની વ્યવસ્થા કરવામાં આવે છે કે જેથી દોઢ-બે કલાક રાહ જોવી રમવાનું વધારે ગમે છે.
પડે તો પણ રમકડાં રમવા મળતાં હોવાને કારણે બાળકો કંટાળતા નથી. બાળકોને માટે બનાવવામાં આવતા રમકડાંમાં કોઈ-કોઈ એવાં પણ કેટલીક હૉસ્પિટલોમાં પણ દર્દીઓ માટે રમકડાંની જુદી વ્યવસ્થા રાખવામાં હોય છે કે જે બાળકમાં ખોટી ટેવ અને ઉકેરાટ જન્માવે છે. પાશ્ચાત્ય . આવે છે. કેટલીક વિમાન કંપનીઓ પણ વિમાનમાં બાળકો માટે રમકડાંની દેશોમાં-ખાસ કરીને અમેરિકામાં પિસ્તોલ-રિવોલ્વર, ગન વગેરે પ્રકારનાં - વ્યવસ્થા રાખે છે. શાળાઓમાં અને તેમાં પણ મોન્ટેસરી, કિંડર ગાર્ટન, પ્લે રમકડાંએ કેટલાંય બાળ-કિશોરો પાસે બીજાનાં ખૂન કરાવ્યાં છે. રિવોલ્વર ગ્રુપ વગેરેના વર્ગોમાં તે તે કક્ષાના વિદ્યાર્થીઓ અનુસાર તેમને યોગ્ય એવાં વાપરવાના દ્રયો ટીવી. ઉપર જનાર બાળક પોતે રમકડાંની રિવોલ્વર રમકડાંની વ્યવસ્થા થવા લાગી છે. વય અનુસાર બાળકને ક્યાં પ્રકારનાં ૨૫તી વખતે ક્યારેક આવેશમાં આવી જઈને પોતાના મિત્રોને અને ક્યારેક ૨મકડાં આપવા જોઇએ તેનો પણ હવે અભ્યાસ થવા લાગ્યો છે. વય વધવા તો પોતાના ઘરનાં સ્વજનોને ‘તમને મારી નાખીશ” એ પ્રકારની ધમકી સાથે બાળક હજુ નાનાં જૂનાં રમકડાંથી રમે અને પોતાની વય અને કથા ૨મકડાંની રિવોલ્વર બતાવીને આપતો થઈ જાય છે. એવું કરનાર બાળક અનુસારનાં રમકડાંમાં રસ ન ધરાવે તો તેવા બાળકના બૌદ્ધિક વિકાસ અંગે.
ક્યારેક આવેશમાં આવી જઈને પોતાના ઘરમાં રહેલી વડીલની સાચી તપાસ કરાવવાની બાધામાનસશાસ્ત્રીઓ સલાહ આપે છે. રિવોલ્વર વાપરીને કોઈકનું ખૂન કરી બેસે છે. અમેરિકામાં આવા કિસ્સાઓ રમકડાં બનાવવાનો ઉદ્યોગ દિવસે દિવસે ઘણો વિકસતો જાય છે.
ના કેટલાંક વર્ષોમાં એક-બે નહિ પણ સેંકડોની સંખ્યામાં નોંધાયા છે. દુનિયામાં ઘણા દેશોના મુખ્ય મુખ્ય નગરોમાં ફક્ત રમકડાં માટે હવે અલગ રિવોલ્વરનું રમકડું બાળકમાં ઝનૂન, આવેશ, નિર્દયતાના કુસંસ્કારો જન્માવે અલગ ઉદ્યોગો સ્થપાય છે અને તેના વેચાણ માટે અલગ સ્વતંત્રદુકાનો થાય છે. સમજુ મા-બાપોએ પોતાના બાળકને રિવોલ્વર, બંદૂક વગેરે પ્રકારનાં છે. અમેરિકા જેવા મોટા સમૃદ્ધ દેશોમાં ફક્ત રમકડાં માટેના જ એટલા મોટા ઘાતક શસ્ત્રોના રમકડાં રમવા ન આપવાં જોઇએ. ક્યારેક તેનું કરુણ મોટા સ્ટોર્સ હોય છે કે જે જોઇને અવિકસિત દેશોના માણસો આશ્ચર્યચકિત પરિણામ પોતાને જ ભોગવવાનું આવે છે.
થઈ જાય છે. સમૃદ્ધ દેશોમાં બાળકને પોતાની ઇચ્છાનુસાર રમકડું રમવાનું બાળકોના રમકડાંમાં હમણાં હમણાં પીચકારી Water Sunનો મળી રહે છે. તે રમીને બાળક કંટાળે ત્યારે જૂના રમકડાં બીજાને અપાય છે પ્રચાર પણ ઘણો થયો છે. હોળીના દિવસોમાં પીચકારીમાં રંગ ભરીને અને કેટલેક સ્થળે તો સારાં આખાં રમકડાં કચરામાં નાખી દેવાય છે. ગરીબ બીજાંને છાંટવાના ઉત્સવની પરંપરા ભારતમાં હજારો વર્ષથી ચાલી આવે અથવા અલ્પવિકસિત દેશોમાં પોતાના બાળકો માટે બધાં જ રમકડાં છે. આ નિર્દોષ આનંદની પ્રવૃત્તિ પણ ક્યારેક નુકસાનકારક નીવડે છે. બીજી વસાવવાનું લોકોને પરવડે નહિ. આથી એવા કેટલાક દેશોમાં પુસ્તકાલયની વ્યક્તિની આંખમાં નુકસાનકારક રંગની પીચકારી છોડવાથી તેની આંખોને જેમ રમકડાંઘર (Toy Library)ની પદ્ધતિ અમલમાં આવી છે. બાળકો નુકસાન પહોંચે છે. ક્યારેક જલદ રંગો હોય તો ચહેરાની કે શરીરની ચામડી આવી સંસ્થામાંથી વખતોવખત પોતાને મનગમતા રમકડાં રમવા માટે ઘરે ઉપર કાયમ માટે ડાઘ લાગી જાય છે. કેટલાક વખત પહેલાં અમેરિકાનાં | લઇ આવી શકે છે. જેથી ઓછા ખર્ચે બાળકને વધુ રમકડાં રમવા મળે.. કેટલાક એકરાઓએ પોતાની પીચકારીમાં એસિડ ભરીને બીજા ઉપર કેટલાક મોટા લોકોને પણ રમકડાંનો સંગ્રહ કરવાનું મન થાય છે. છાંટવાના બનેલા બનાવના કારણે તે રાજ્યમાં પીચકારીના વેચાણ ઉપર પોતાની શોખની એ પ્રવૃત્તિ-Hobbyને તેઓ વિકસાવે છે. વિવિધ દેશની પ્રતિબંધ મૂકવો પડ્યો હતો.
વિવિધ પ્રકારની નૃત્ય કરતી ઢીંગલીઓ, દુનિયાના જુદાં જુદાં દેશના અમેરિકામાં નવી નીકળેલી પ્લાસ્ટિકની પીચકારી-Water Gun માનવોની જુદાં જુદાં પહેરવેશ સાથેની ઢીંગલીઓ, દુનિયામાં જુદે જુદે સમયે એવી સરસ બનાવવામાં આવી છે કે તેની ધાર ઘણે દૂર સુધી ધારેલી વ્યક્તિ જુદાં જુદા દેશોમાં જુદાં જુદાં ગણવેશ સાથેના સૌનિકોની પ્રતિકૃતિઓ, ઉપર ફેંકી શકાય છે. પીચકારીનો આકારપણ બંદૂક જેવો કરવામાં આવ્યો દુનિયાના તમામ દેશોની જુદાં જુદાં મોડેલની મોટરકાર, અથવા વહાણ
અને ધાર ફેંકવા માટે ટ્રીગર દબાવવાનો હોય છે. આવી વોટરગનનો અથવા હવાઈ જહાજ જેવી એકાદ-બે વસ્તુઓના રમકડાંઓનો સંગ્રહ કરીને પણ ઉપયોગ કેટલીક વાર તોફાન અને મારામારીમાં પરિણમે છે.
પોતાના શો- કેસની અંદર ગોઠવવાનો શોખ વધતો જાય છે. દુનિયાનાં ટી.વી. અને વિડિયોની શોધ પછી બાળકોના રમકડાં અને કેટલાંક મ્યુઝિયમોમાં કોઈ એક પ્રકારના રમકડાંનો કેવો કેવો વિકાસ થતો રમતગમતોમાં ઘણી ક્રાંતિ થઈ ગઈ છે. નવી નવી કંપનીઓ દિવસે દિવસે ગયો તે દર્શાવતા રમકડાં ગોઠવાય છે. નવી નવી વિડિયો રમત બજારમાં મૂકવા લાગી છે. બાળક પોતાનું ટી.વી. આમ, રમકડાંની દુનિયા ઘણી મોટી છે અને દિવસે દિવસે તે વધુ સમૃદ્ધ સેટ લઈ તેમાં વિડિયો રમત દાખલ કરીને પોતાના બે હાથમાં બે બટન બનતી જાય છે. દુનિયાનું શ્રેષ્ઠ બુદ્ધિધન બાળકના વિકાસ માટે કામ લાગી રાખીને ટી. વી.ના પડદા ઉપર દેખાતી આકૃતિઓને બટન દબાવીને ગયું છે અને દુનિયામાં આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે રમકડાંનો વિનિમય ઝડપથી વધી આધી-પાછી કરી શકે છે. બાળકોને રસ પડે એટલું જ નહિ ચસકો લાગે રહ્યો છે, એ માનવશિશુના મોટા સદ્દભાગ્યની નિશાની છે. એવી આ રમત હોય છે, જેથી બાળકોની બુદ્ધિ શક્તિ ઘણી ખીલે છે. તેના
રમણલાલ ચી. શાહ ચિત્તની ચપળતા સ્કૂર્તિ બહુ વિકાસ પામે છે. આવી વિડિયો રમત દ્વારા મનોરંજન આપવા સાથે બાળકનો બૌદ્ધિક વિકાસ પણ ઘણો બધો થાય છે,
ચિખોદરાની મુલાકાત પરંતુ બીજી બાજુ આવી આકર્ષક રમતોને કારણે બાળક રમવાનું જલદી છોડી સંઘના ઉપક્રમે ચિખોદરાની રવિશંકર મહારાજ આંખની શકતું નથી. એ અભ્યાસની કલાકોના કલાકો રમવામાં બગાડવા લાગે છે. હૉસ્પિટલની મુલાકાત લેવાનો એક કાર્યક્રમ સંઘના સભ્યો અને દાતાઓ) બાળકને વિડિયો ૨મત વ્યસન બની જાય છે. તેના હાથનાં આંગળાઓ સતત | માટે શનિવાર, તા. ૧૯મી ડિસેમ્બર, ૧૯૯૨ના રોજ યોજવામાં આવ્યો બટન દબાવવાના કારણે દુઃખવા લાગે છે. ૨મતમાં સતત ઉશ્કેરાટ છે. મુંબઇથી શુક્રવાર, તા. ૧૮મી ડિસેમ્બરે રાત્રે વડોદરા એક્સપ્રેસમાં | અનુભવવાના કારણે તેના જ્ઞાનતંતુઓ તંગ બની જાય છે. હારજીતની જવાનું રહેશે. અને મુલાકાત પછી વડોદરાથી ૧૯મી ડિસેમ્બરે રાત્રે નીકળી | ૨મતોને કારણે એનામાં જુગારના સંસ્કાર પડવા લાગે છે. રમતની અંદર મુંબઇ પાછા ફરવાનું રહેશે. જેઓ આ કાર્યક્રમમાં જોડાવા ઈચ્છતા હોય! * માનવ આકૃતિઓ દ્વારા વપરાતા રિવોલ્વર વગેરે પ્રકારનાં ઘાતક શસ્ત્રોને તેઓને પોતાના નામ ખર્ચની પ્રતીક રકમ રૂપે રૂ. ૨૦૦ ભરીને સંઘના
કારણે તેનામાં ઘાતકીપણાના સંસ્કાર પણ ધીમે ધીમે પડવા લાગે છે. | કાર્યાલયમાં તા. ૧૫મી ઑક્ટોબર સુધીમાં જણાવી દેવો વિનંતી છે. વિકાસશીલ દેશોમાં બાળકને પોતાનું જુદું ટી.વી. અને વિડિયો રમતો
મફતલાલ ભીખાચંદ શાહ,
નિરુબહેન એસ. શાહ, વસાવી આપનાર મા-બાપો માટે આ એક ગંભીર સમસ્યા બની ગઈ છે. "
સંયોજક
પ્રવીણચંદ્ર કે. શાહ, મંત્રીઓ
