________________
પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧૬-૮-૭૬
સર્જી છે. આટલા મોટા દેશનું રાજ્ય એક વ્યકિત, એક પક્ષ કે એક ગરીબ બહેને, મોટી સંખ્યામાં હતી. તેમને શિક્ષણ આપવું, કેન્દ્રથી થઇ શકે નહિ. તેથી આપણે સમવાયત્ર સ્વીકાર્યું છે. આપણાં નાના ઉદ્યોગો શીખવવા, લગ્ન કરાવી આપવાં, બધું નિહાળ્યું. બંધારણનું આ પાયાનું તત્ત્વ છે. સત્તાનું વધારે પડનું કેન્દ્રીકરણ અતિ વિકટ કાર્ય છે. જેટલી સહાય કરીએ તેટલી ઓછી છે, કુસુમ હાનિકારક છે. વર્તમાન અસહિષ્ણુતા આપણાં સાંસ્કૃતિક વારસાથી બેન મુંબઇમાં પણ આવી એક સંસ્થા ચલાવે છે. રાજકોટ, વિપરીત છે. વધારે પડતી સત્તાને આપણે સદા અણવિશ્વાસ કર્યો છે. વઢવાણ ખાતે પણ આવી સંસ્થાઓ મેં જોઇ છે. " તેને નિરકંશ થતી અટકાવવાના પ્રયત્નો કર્યા છે. સાચી સ્વતંત્રતામાં જે ભાઇઓ અને બહેનોને આ માનવ દયાના કાર્યમાં રસ મુકત સંવાદ હોય છે. રાજા - પ્રજા વચ્ચે, સમાજ અને વ્યકિત વચ્ચે,
હોય તેઓ પોતાનો ફાળો મોક્લી આપે એવી વિનંતી છે. રોકડ સત્તાસ્થાને બેઠેલ વ્યકિત એમ માને છે કે તેના આશ્રયે પડેલ માણસનું
અથવા ચીજવસ્તુઓ – કપડાં, રમકડાં, મીઠાઇ જે કાંઇ હોય હિત પોતે જ જાણે છે. તેને પૂછવાની જરૂર નથી, તેને અનુભવ
તે આવકારદાયક છે. જાણવાની જરૂર નથી. આ ખાટી ભ્રમણા છે.
શરૂઆત કરી છે. જે આવે તે બને તેટલું જલદી વાપરી Policies which are going to determine the future
નાખવું છે. આ પ્રવૃત્તિ વિકસે એટલે તેને વધારે વ્યવસ્થિત કરીશું. of a people cannot morally and legetimately be pursued in a situation where the people are debared to
ખાસ કરી બહેને – શિક્ષિત અને સુખી બહેને જેમને પૂરતો સમય debate freely about them...
છે તે, ઘણી મદદરૂપ થઇ શકે. જાતે સંસ્થાઓમાં જવું અને આ સંવાદ, માત્ર પાર્લામેન્ટ, ધારાસભા કે વર્તમાનપત્રો પૂરતો
ત્યાંની જરૂરિયાત જોઇ, તે પૂરી પાડવી તે અનુભવે ખબર પડશે. સીમિત નથી, ન હોવો જોઇએ. આજે તે એ પણ નથી રહ્યું.
| મારી ઈચ્છા છે કે પર્યુષણ પછી, જે ભાઇઓ અને બહેનને વર્તમાનપત્રોએ મૌન વ્રત લીધું છે. તેના માલિકો અને પત્રકારોએ ' આ કામમાં રસ હોય તેમની એક મિટીંગ બોલાવી તે કામ માટે પિતાની સલામતી શોધી છે એ બતાવે છે કે તેમણે લોક
જુદી સમિતિ રચવી અને ગ્ય વ્યવસ્થા કરવી. જે ભાઇઓ અને કલ્યાણની દીક્ષાનો ભેખ લીધે ન હો, ધંધો લઇ બેઠા હતા. બહેને આ કાર્યમાં સહાયભૂત થવા ઇચ્છા રાખતા હોય તેઓને વર્તમાનપત્રોની રવતંત્રતા જરૂરી છે, પણ તેના ઉપર બહુ આધાર
મને લખી જણાવવા વિનંતી છે. રંભાબહેને જે ડૉકટરને અનુભવ રાખવા જેવો નથી.
વર્ણવ્યો છે તેમણે પણ નાના પાયા ઉપર શરૂઆત કરી, વિશાળ વર્તમાનમાં આપણે એવા તબકકે આવીને ઊભા છીએ કે
વટવૃક્ષ બન્યું. લોકોનાં અંતરમાં દયાનું ઝરણું પડયું છે તેને વહેતું કઇ દિશામાં જઇશું તેને નિર્ણય અતિ મહત્ત્વ છે. એવે પ્રસંગે
કરવા આપણે નિમિત્ત બનીએ. બધા વર્ગો માટે, સમસ્ત પ્રજા માટે આત્મનિરીક્ષણ અને મુકત ૧૩-૮-૭૬
ચીમનલાલ ચકુભાઈ વિચારણા આવશ્યક છે. કોઈને દોષ દેવાને કાંઈ અર્થ નથી. હજી
- ગોવધબંધી અંગે અકબરનું ફરમાન બહુ મેવું થયું નથી. પસંદગીને અવકાશ છે. એવે સમયે જેને માટે સ્વતંત્રતાની લડત કરી હતી તે યાદ કરીએ અને એ જ દયેયની
મેગલ સમ્રાટ અકબરે ઈ. સ. ૧૫૮૬માં ગોવધ-બંધીનું ફરમાન સિદ્ધિ અર્થે કૃતનિશ્ચય થઇએ.
જારી કર્યું હતું, જે અંગેજો આ દેશમાં આવ્યા ત્યારે પણ અમલમાં ૧૦-૮-૭૬ - ચીમનલાલ ચકુભાઈ
હતું. અકબરનું એ ઐતિહાસિક ફરમાને ગ્વાલિયરમાં સુરક્ષિત છે.
તેને ગુજરાતી અનુવાદ: આપણે પણ આવું કરીએ તો?
| ‘સલ્તનતના પ્રબંધક કર્મચારી અમીર ઉમરાવ પરગણાના હાકીમ “પ્રબુદ્ધ જીવનીના ગતાંકમાં પ્રકટ થયેલા શ્રીમતી રંભાબહેન ..
અને શાહી ઇલાકાઓના કારભારના કરનારા માણસે આ સમજી ગાંધીને આ લેખ કેટલાયના હૃદયને સ્પર્શી ગયા. ભાઇશ્રી રામદાસ
લે કે આ ન્યાયના યુગમાં આ ફરમાન જારી કરવામાં આવે છે કે પ્રેમજી કાચરિયા મારી ઓફિસમાં આવ્યા અને મને કહે, આવી
જેનું પાલન બધાને માટે જરૂરી છે. બધા જાણી લો કે સમસ્ત પ્રવૃત્તિ શરૂ કરો અને રૂ. ૨,૦૦૦ ને ચેક તુરત આપ્યો. હું થોડો
પશુ ઇશ્વરે બનાવ્યાં છે. બધાંથી કોઇ ને કોઇ લાભ થતું હોય વિમાસણમાં પડયો. હવે નવી પ્રવૃત્તિ શરૂ કરવાની કે નવી જવા
છે. તેમાં ગાયની જાતિ માદા હોય કે ન હોય પણ તે લાભ આપબદારી લેવાની વૃત્તિ નથી રહી. છે એટલો બોજો ઘણા છે. શ્રી
નારી છે, કેમ કે મનુષ્ય અને પશુ અન્ન ખાઈને જીવે છે. અન્ન રામદાસભાઇએ આગ્રહ કર્યો અને મેં ચેક રાખે. પછી રંભાબહેન
ખેતી વિના ઉત્પન્ન થતું નથી. ખેતી હળ ચલાવવાથી જ થઈ ગાંધી સાથે વાત થઇ. તેમણે કહ્યું, કેટલીક ભાઇએ તેમની પાસે પણ
શકે છે. અને હળ ચલાવવું એ બળદો ઉપર આધાર રાખે છે. આવ્યા હતા અને આવી પ્રવૃત્તિ શરૂ થાય તે સહાય આપવા
એથી સ્પષ્ટ થાય છે કે સમસ્ત સંસારના પશુઓના જીવનને આધાર તૈયારી બતાવી હતી. સારા કામનું આકર્ષણ સૌને રહે છે. સામેથી
એક ગાય જાતિ છે. ચાલીને આવે તે ના કેમ પડાય? સંધની મેનેજિંગ કમિટીમાં મેં “ઉપર લખ્યાં કારણોને લીધે અમારી દઢ હિંમત અને શુદ્ધ દાનવાત મૂકી અને સભ્યોએ આવકારી. તેથી શરૂઆત કરવાનો નિર્ણય તની આ તાકીદ છે કે અમારા સામ્રાજ્યમાં ગૌહત્યા બિલકલ ન કર્યો છે.
રહે તે માટે આ શાહી ફરમાન જોતાં જ સમસ્ત રાજકર્મચારીહોલ તુરત, અનાથ, ગરીબ બાળકોને સહાય કરવાને કાર્યક્રમ
એએ આ બાબતમાં વિશેષ રૂપથી પ્રયત્ન કરવા જોઇએ. જેથી રાખે છે. બાળક અને સુવાવડ ખાતાની હૉસ્પિટલ, અનાથાશ્રમે,
શાહી ફરમાન પ્રમાણે હવે કોઈ ગામ કે શહેરમાં ગૌહત્યાનું નામત્યજાયેલાં અથવા કુંવારી માતાનાં બાળકો વગેરે ખૂબ મદદને
નિશાન બાકી ન રહે. જો કોઈ આદમી આ ફરમાનનું ઉલ્લંધન કરે પાત્ર છે, રાહ જુએ છે. થોડા દિવસ પહેલાં, પૂના ગળે હતો ત્યારે
તે તેણે સમજી લેવું કે તેણે સુલતાની ક્રોધમાં કે જે ખુદાના કુસુમબેન મેતીચંદ શાહ આવી એક સંસ્થા ચલાવે છે તે જોવા ક્રોધનું એક સ્વરૂપ છે, તેમાં ફસાઇ જવું પડશે અને તે સખતમાં મને લઇ ગયાં. તાજાં જન્મેલાં બાળકોથી માંડી, બે - પાંચ વર્ષનાં
સખત શિક્ષાને પાત્ર ઠરશે. આ ફરમાનનું ઉલ્લંઘન કરનારના હાથ અને ત્યાં જ રહી મોટાં થયેલાં સંખ્યાબંધ બાળકો, ત્યજાયેલી
પગની આંગળીઓ કાપી નાખવામાં આવશે. સ્ત્રીઓ, પોલીસ કસ્ટડીમાંથી અથવા કોર્ટની સૂચનાથી આવેલ
(“ભૂમિપુત્ર'માંથી)
