________________
F
તા. ૧૬-૮૭૬
વનસ્પતિનું રસાયણશાસ્ત્ર
પુસ્તકના ચાથા વિભાગમાં વનસ્પતિનું રસાયણશાસ્ત્ર આપવામાં આવ્યું છે. આહારશાસ્ત્રના નિયમો એ આધાર પર સાંપડયા છે. આ વિજ્ઞાનમાં શ્રેષ્ઠ ફાળો આપનાર છે શ્રી નિકોલસ. એમણે રજૂ કરેલાં તથ્યો નીચે પ્રમાણે છે :
(૧) તંદુરસ્ત છેાડો પાતે જ જંતુરક્ષક હોય છે.
(૨) અપ્રાપ્ય વિટામિન ‘બી' અને બેરિયમ ઘઉંના લોટના ચળામણમાં હોય છે.
પ્રમુદ્ધ જીવન
(૩) કૃત્રિમ માખણ (માર્જરિન), સફેદ સાકર, સફેદ રિફાઇન્ડ મીઠું અને કૃત્રિમ ખાતર ખતરનાક છે.
શ્રી રૂડોલ્ફ હોશિકાએ પ્રમાણેા આપીને પુરવાર કર્યું છે કે ચંદ્રની કળા ખીલે છે તેની સાથે વનસ્પતિ સુકુમાર (ઈથીરિયલાઇડ) બને છે અને વિકસે છે. જો કે સદીઓથી પશ્ચિમી જગતમાં વનસ્પતિ વાસ્તે સૂર્યની ગરમી અને પાણી જ આવશ્યક ગણાયાં છે. ત્યારે ભારતીય ઔષધ વિજ્ઞાનમાં ચંદ્રને ઔષધીશ અથવા અમૃતવધુ: કહ્યો છે, એ સાચું છે. સમસ્ત સજીવ સૃષ્ટિના વિકાસ માટે ચંદ્ર બહુ ઉપયોગી છે એવા દાવા શ્રી હોશિકાનો છે.
શ્રી. સ્ટીનરે આધ્યાત્મિક વિજ્ઞાન વિશે ઘણું લખ્યું છે. તેમણે કહ્યું છે કે, આપણે છેાડ - પાન પાસેથી પ્રાણવાયુ, હાઇડ્રેજન કે કાર્બન પ્રાપ્ત કરી શકીએ છીએ. પરંતુ એ ચીજોનું કોઇ પણ રીતે સંયોજન કરીને આપણે બ્રેડ પેદા નથી કરી શકતો. જે જીવંત છે તે મરે છે. પરંતુ એ મરેલાંમાંથી વળી પાછું સજીવ આપણે પેદા નથી કરી શકતા. સજીવ - સૃષ્ટિનું જ્ઞાન કેવળ ભૌતિક તત્ત્વોથી નથી થતું .
વનસ્પતિ અને આહાર
ખાદ્ય - પદાર્થોની ઊર્જા માપવાના પ્રયોગાનું વર્ણન પાંચમા વિભાગમાં છે. શ્રી બેવિસે એક હલકું લોલક બનાવ્યું. એની નીચે એક ફૂટપટ્ટી મૂકી. તપાસવા મૂકેલી ખાદ્યવસ્તુની જીવનશકિતની માહિતી પેલા લાલકના હાલવાથી મળે છે.
એના પરથી શ્રી બેવિસે પદાર્થોની જ્યોતિર્મયતા (રેડિયન્સ) માપવાનું યંત્ર બનાવ્યું. એનાથી એક દ્રવ્યની માહિતી મળી, એનું નામ છે, ‘એન્ગેસ્ટ્રોમ’ બીજા એક વિજ્ઞાની શ્રી સીમાનેટને સાબિત કર્યું કે, પાષણ (ન્યુટ્રીશન) ના ઉષ્મમાંક ( કેલરી ) ની ગણતરી કરવાનું જેટલું વાસ્તવિક અને વૈજ્ઞાનિક છે એટલું જ ‘એન્ગેસ્ટ્રોમની ગણતરી કરવાનું, કેલરીની જેમ ‘એન્ગેસ્ટ્રોમ’ પણ ઉપયોગી છે. સીમેનૅટને કઇ ચીજમાં કેટલું ‘એન્ગેસ્ટ્રોમ’ છે તેની લાંબી યાદી પેાતાના પુસ્તકમાં આપી છે. આ યાદી આપીને શ્રી સીમાનેટને ચેતવણી આપી છે કે જે ચીજમાં ૬૫૦૦ કરતાં ઓછા પ્રમાણમાં ‘એન્ગેસ્ટ્રોમ દે તે પદાર્થો ખાવાથી ખાનારની જ્યોતિર્મયતા ચાલી જાય છે. તેમણે એ શેાધ્યું છે કે વનસ્પતિના વિવિધ અવયવોમાં જ ઔષધીય ગુણો રહેલા છે તે કેવળ એમની રાસાયણિક પ્રકૃતિ પર અવલંબતા નથી પરંતુ એમની જ્યોતિર્મયતા પર પણ નિર્ભર છે. આજે બધા પદાર્થોની રાસાયણિક સંરચના પૂર્વવત હોવા છતાં યે
27
એમના ગુણામાં ઓછપ આવી છે એનું આ જ કારણ છે. પ્રદૂષણને કારણે તે મૃત્યુવત થઇ ગયા છે. વનસ્પતિ ઔષધીઓમાં મનુષ્યની ગતિમાનતા વધવાની શકિત છે, જેના દ્વારા મનુષ્ય આધ્યાત્મિક તાકાત ખેંચી શકે છે. સિક્રેટ લાઈફ ઓફ પ્લાન્ટસ પુસ્તકમાંથી ‘સમર્પણ’ દ્વારા સાભાર
ક્રમશ:
22
"3
(છંદ : પરમ્પરિત ઝૂલણા)
આજ છે મૃત્યુતિથિ તમારી, કવિ ? કિન્તુ કયારે તમારું થયું મૃત્યુ તે જાણું ના! માથું છું પર્ણપણે અને ફૂલ પર, વાયુની મરે ને દીકુલ * ઉપર નિત્ય હું તો તમારો ધ્વનિ ગૂંજત; ઋતુતુની ઋજુ પાંખ પર બેસીને ઊડતી વનવને, કણકણે, મેઘના ગર્જને, વીજનાં નર્તને ભાળું છું દગ તમારી મૃદુ મુગ્ધ હું; પ્રાણના મસ્ત લલકાર શા ને તમે ધન્ય આનંદના લલિત ધબકાર શા પળપળે જિંદગી—માધુરી માણતા; નિત્યનવ દર્શને, દિવ્ય આકર્ષણે પરમ કો શાંતિના સમદરે નાવ હંકારતા દૂર ચાલ્યા પ્રમાણે તમે એક દિન....... એ દિવસને કહ્યું ‘મૃત્યું હું આપનું? મૃત્યુ હોયે કદી કાવ્યને...?
કાવ્યના પ્રાણ શા આપને ?
જેહના શબ્દ માત્રે સ્વયં મૃત્યુ તો દિવ્ય કે અમૃતે વર્ષનું
તેહની
આજ તો મૃત્યુતિથિ ?
ખરે
કે કહ્યું
લીનાબહેન અનુ : અમૃત મોદી
મૃત્યુતિથિ ?
૭૬૦ શ્રી. કાંતિલાલ રાયચંદ સંઘવી ૭૬૧ દિનેશચંદ્ર હેમતલાલ બાટવિયા
૭૬૨ ધીરેન ટોકરશી શાહ ૭૬૩, ૭૬૪
સુંદર અનંતના અમૃતની પ્રાપ્તિની તિથિ કવિઅંતરે
આજ છે?
આજ છે?!
સઘના આજીવન
સભ્ય
આજીવન સભ્યાના ૭૫૨ સુધીના નામો તા. ૧૬-૭-૭૬ના અંકમાં પ્રગટ થઈ ગયા છે, ત્યાર પછી થયેલા સભ્યોના નામેા નીચે
પ્રગટ કરવામાં આવે છે. ૭૫૩ શ્રી. મહેન્દ્રલાલ મોહનલાલ શાહ આર. એમ. શેઠ
૭૫૪,,
૭૫૫,,
૭પ૬ ન
૭૫૭
૭૬૭ શ્રી. હરિલાલ સી. કોઠારી ૭૬૮ % ૭૬૯ છે
વીરજી રતનસી સંઘવી જેઠાલાલ સાકરચંદ ઝવેરી
૭૦ ૩૭૧,,
નાનુભાઈ કે. શાહ સુરેશચંદ્ર અંબાલાલ શાહ ચંપાબેન કેશવલાલ વોરા નવનીતલાલ ન્યાલચંદ શેઠ ૭૫૯ - પ્રવીણ પી. સરૈયા
૭૭૨ ૭૭૩,,
ભૂપતલાલ જીવણલાલ શેઠ દિલીપકમાર શાંતિલાલ સંઘવી છોટાલાલ હરિદાસ ગાંધી જયંતિલાલ માવજીભાઈ શાહ પ્રવીણચંદ્ર નરોત્તમદાસ શાહ
૫૮
૭૭૪ ઋ
આ અંક આપના હાથમાં આવશે ત્યાર બાદ તરત જ તા. ૨૧થી પર્યુષણ પર્વો શરૂ થાય છે. આપણી પર્યુષણ વ્યાખ્યાનમાળા પણ તા. ૨૧થી શરૂ થાય છે. તે ચાલુ દરેક આજીવન સભ્યોને એવી આગ્રહભરી વિનંતિ છે કે આપના કુટુંબીજનમાંથી આપ અમોને એક આજીવન સભ્ય મેળવી આપો, જો આપનો પ્રેમાળ સહકાર સાંપડે તો અમારા મારા ૧૦૦૦ના લક્ષ્યાંકમાં ખૂટતાં ૨૨૬ સભ્યો વ્યાખ્યાનમાળા
ચીમનલાલ જે. શાહ, * કે. પી. શાહ, મંત્રીઓ
દરમિયાન જ મેળવીને આપણા લક્ષ્યાંકને આંબી શકાય.
# [તા. ૭-૮-૭૬ને રોજ કવિવર ટાગોરની પુણ્યતીથિ *નદીકુલ-નદીનો કિનારો. ] ગીતા પરીખ
મગનલાલ સંઘવી
શાંતિલાલ છોટાલાલ મહેતા
$
૭૬૫ રસિક ંદ્ર ધીરજલાલ ગુરખી
"
૭૬૬ ડૉ. એન. એમ. શાહ
