________________
૧૪૬.
.
જીવન
તા૧-૧૨-૧૬
2. કે. જોતિ પારેખ
પડતા વપરાશ અંગે પણ ડાં શ્રીનિવાસન ચેતવણી ઉચ્ચારે છે. કેટલાંક અંધ બાળકે મંદબુદ્ધિના હોય છે. તેઓને ખાસ સુતરાઉ કાપડ વાપરવાથી એક તે માનવીના આરોગ્યને સારી અસર પ્રકારનું શિક્ષણ આપવા માટે શિવરી ખાતેની એક શાળામાં મેકપડે છે, ગરમી થતી નથી, પંખા ઓછા વપરાય છે અને કૃત્રિમ વામાં આવે છે. કાપડ જે વીજળી વાપરે છે તેના કરતાં સુતરાઉ કાપડ અનેકગણી
શાળાનો પૂર્ણ ખર્ચને પહોંચી વળવા માટે ગ્રાન્ટ તથા ઉદાર ઓછી વીજળી વાપરે છે. પ્લાસ્ટિકની બિનજરૂરી ચીજો આપણે કેટલી બધી વાપરીએ છીએ. આ પ્લાસ્ટિક ઘણી બધી વીજળી વાપરી
દાતાઓ તરફથી મળેલ દાનની રકમ ઉપર આધાર રાખવાને હોય નાંખે છે. ૩. શ્રીનિવાસન આવું બોલે છે ત્યારે ગાંધીજી બોલતા છે. આ માટે ‘સ્પાનસરશિપ યોજના શરૂ કરવામાં આવી છે. આ હોય તેવું લાગે છે. મહારાષ્ટ્ર સરકાર અત્યારે આઠમા ધોરણથી અંગ્રે- યોજના હેઠળ દરેક બાળક દીઠ દર વર્ષે રૂ. ૬૦૦ આપનાર દાતા, જીમાં વિજ્ઞાનના વિષય શીખવવા માગે છે તે સારી વાત છે. વિજ્ઞાન
બાળકના વાલી (Sponsorer) ગણાય છે. આ ઉપરાંત બીજી કોઈપણ ભાષામાં શીખવાય પણ ઉપરની દષ્ટિએ તે ગાંધીજી કે ડો. શ્રીનિવાસનની “સાદાઈની ભાષામાં” શીખવાય તે ઉપર વધુ
નાની-મોટી રકમે, રમકડાં, કપડાં, વગેરે રોજિંદી જરૂરિયાતની ચીજો ધ્યાન આપવું જોઈએ.
પણ દાતાઓ પાસેથી સ્વીકારવામાં આવે છે. -કાન્તિ ભટ્ટ અહીંનું શિક્ષણ પૂરું કરી છે અને સાત વર્ષની વયના બાળકોને
વધુ અભ્યાસ માટે અંધજનો માટેની માધ્યમિક શાળાઓમાં અથવા S૪ જ્ઞાન અને શ્રમના ૫૨ { * જ્ઞાન અને પ્રેમના પંથે –
નેત્રવાને માટેની શાળાઓમાં મોકલવામાં આવે છે. [આ લેખના લેખિકા બહેન શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘના આમ, આ બાળમંદિરમાં શિક્ષણનો જે મજબૂત પાયો તૈયાર આજીવન સભ્ય છે અને પોતે પણ પ્રજ્ઞાચક્ષુ હોવા છતાં સંઘની
કરવામાં આવે છે તે દષ્ટિહીન બાળકના ભાવિ શાળાકીય તથા ઔદ્યો
ગિક શિક્ષણમાં અવશ્ય સહાયક બને છે. ભારતમાં અંધ બાળકો પ્રવૃત્તિઓમાં સક્રિય રસ લે છે..
માટેનું ખાસ બાળમંદિર કદાચ આ પ્રથમ જ છે. “ઊંડા અંધારેથી પ્રભુ પરમ તેજે તું લઈ જા...
બાળમંદિરનું પૂરું સરનામું આ પ્રમાણે છે : આ પ્રાર્થના છે મુંબઈના એક બાળમંદિરની અંધ બાળકોની.
એન. એ. બી. માતાલમી નર્સરી ફોર ધી બ્લાઈન્ડ, ચર્મચક્ષુ ગુમાવી દીધો હોવાથી તેઓને સ્થૂળ પ્રકાશ ખપત નથી.
૨૧૮, સાયન રોડ (સાયન ઈસ્ટ) મુંબઈ-૪૦૦ ૦૨૨ તેઓ તે ઝંખે છે જ્ઞાનને પ્રકાશ, પ્રેમની જયોત. બાળમંદિરની સ્થાપના દ્વારા અંધ બાળકોને આવો પ્રકાશ મેળવવાની તક પૂરી
“સમાજ ઘડતર” પાડવામાં આવી છે.
ફાધર વાલેસના લખાણોને સંચય શું સામાન્ય બાળક કે શું અપંગ બાળક, દરેકની આવશ્યકતાઓ
ફાધર વાલેસના લખાણને સંચય “સમાજઘડતર”ના પર સમાન હોય છે. નેત્રહિન બાળકને પણ પ્રથમથી જ યોગ્ય માર્ગદર્શન પુસ્તક સંઘે અગાઉથી રકમ ભરીને મંગાવ્યા છે, તે જેમને મળે તો તેને ભાવિ વિકાસ સરળ અને સમતલ બને.
આ પુસ્તક વસાવવું હોય, તેમને સંઘના કાર્યાલયમાં રૂ. ૯- ભરીને આ હેતુ સિદ્ધ કરવા મુંબઈમાં સાયન ખાતે અંધ બાળકો.
(સત્વર પોતાનું નામ નોંધાવી જવું. ૫૦ નામે પૂરાં થશે ત્યાં સુધી જ માટે એક બાળમંદિર (નર્સરી) સ્થાપવામાં આવ્યું છે. તેની સ્થાપના
નામે નોંધવાનું ચાલુ રહેશે.)
-કાર્યાલયમંત્રી ઈ. સ. ૧૯૬૯માં કરવામાં આવી હતી. “નેશનલ એસોસિયેશન
સસ્તી-સુલભદર્શક સાહિત્ય યોજના ફોર ધી બ્લાઈન્ડ” અને “માતાલમી ટ્રસ્ટ” ના સંયુકત સહકારથી આ બાળમંદિર ચલાવવામાં આવે છે. તેમાં બેથી સાત વર્ષની વયનાં .
૧લો સંપુટ સોક્રેટીસ-દીપનિર્વાણ (નવલકથા) પરિત્રાણ (નાટક) અંધ બાળકોને શિક્ષણ આપવામાં આવે છે. શિક્ષણ ઉપરાંત રહેવાની,
* રજો સંપુટ ઝેર તો પીધાં છે જાણી જાણી, (નવલક્થા) આપણો વારસો
ને વૈભવ (ઇતિહાસ) લેખો તથા નિબંધો (ચિત્તનાત્મક) ખાવા-પીવાની તેમ જ તબીબી સારવારની સગવડો વિનામૂલ્ય
દરેક સેટમાં ૮૦૦ પાનાં-રાજની કિંમત રૂા. ૪૦ થાય પણ આપવામાં આવે છે. જે બાળકો પોતાને ઘેરથી ભણવા આવતાં નવેંબર નાખર સુધીમાં ગ્રાહક થનારને તે પ્રત્યેક સંપુટ રૂા. ૧૧ હોય તેઓને લાવવા-લઈ જવા માટે શાળા તરફથી વાહનખર્ચ રજિ. પિસ્ટના ત્રણ મળી રૂા. ૧૪- મળશે. બન્ને રાંપુટના રૂા. પણ આપવામાં આવે છે.
૨૮- ૨કમ મનીઓર્ડર કે ડ્રાફટથી જ મોકલવી. પ્રકાશન થશે અંધ બાળકની સ્પશકિત, શ્રવણશકિત અને યાદશકિત ખીલે,
માર્ચ ૭૭માં વિશેષ માટે જણાવએ અંગે અહીં વિશેષ ધ્યાન આપવામાં આવે છે. ‘બ્રેઈલ” લીપીના
-વ્યવસ્થાપક, સંસ્કાર સાહિત્ય મંદિર મૂળાક્ષરે, ગણિત, બાળગીત અને હસ્તકામ જેવા વિષયોનું પ્રાથમિક
પિ. બે. નં. ૩૪, ભાવનગર, જ્ઞાન આપવામાં આવે છે. વિવિધ અવાજવાળાં રમકડાં અને અન્ય સાધનો દ્વારા બાળ
- સમણુસૂત્તમ કોને મનોરંજન પૂરું પાડવામાં આવે છે. નજીકના તેમજ દૂરનાં સ્થળોએ પર્યટને ગોઠવવામાં આવે છે. હીંચકા પર હીંચતા, સાઈકલ
“સમણુસૂત્તમ” પુસ્તકની ગુજરાતી આવૃત્તિ ફેરવતાં, લસરપટ્ટી અને સીસો પર રમતાં અને આનંદની કિકિયારીઓ જેની કિંમત બાર રૂપિયા છે, તે મુંબઈ જેન કરતાં અંધ બાળકોને જોવા એ પણ એક લહાવે છે. એ સમયે યુવક સંઘના કાર્યાલયમાંથી દસ રૂપિયાની કિંમતે સહજ વિચાર આવે કે રમતગમતને આનંદ કે સાર્વત્રિક છે. મળી શકશે. બાળકો જાતે છુટથી હરીફરી શકે, નિત્યક્રમનાં કાર્યો આપમેળે
સાથે મોટા જથ્થામાં આ પુસ્તકે મંગાવ્યા કરી શકે, એવી ટેવ પાડવામાં આવે છે. નેત્રવાન અને નેત્રહીન બાળકોની માનસિક તથા શૈક્ષણિક
હાઈ, જેટલી જોઈશે તેટલી નકલ સંઘ, જરૂરિયાત સમાન હોય છે. આ બાબતને ધ્યાનમાં રાખી ઈ. સ. ૧૯૭૨ ઉપાશ્રયે, કે અન્ય સંસ્થાઓને મળી શકશે. ના ડિસેમ્બરથી એક નો પ્રયોગ શરૂ કરવામાં આવ્યો છે. જરૂરિયાતવાળાને ટે. નં ૩૫૦૨૯૬ ઉપર દાદર ખાતે ચાલતા નેત્રવાને માટેના બાળમંદિર “શિશુવિહાર” માં
સંપર્ક સાધવા વિનંતિ છે. અંધ બાળકોને મોકલવામાં આવે છે. અર્થી અંધ બાળક નેત્રવાના બાળકો જોડે સરળતાથી બધી પ્રવૃત્તિઓમાં ભાગ લે છે. બાળમંદિરની
' કાર્યાલયમંત્રી, કક્ષાએ આ જાતને આ પ્રથમ જ પ્રયોગ છે. આ જાતના શિક્ષણને
મુંબઈ જેન યુવક સંઘ ‘સહ-શિક્ષણ” “integrated education” કહે છે.
