Book Title: Man Sthirikaran Prakaranam
Author(s): Vairagyarativijay, Rupendrakumar Pagariya
Publisher: Shrutbhuvan Sansodhan Kendra
View full book text ________________
मन:स्थिरीकरणप्रकरणम्
इमं च ग्रन्थिं यावदभव्या अपि यथाप्रवृत्तिकरणेन कर्म क्षपयित्वा अनन्तश: समागच्छन्त्येव। अत्रावसरे केचन अर्हदादिदर्शनतः श्रुतसामायिकलाभं लभन्ते, व्रतमप्यङ्गीकुर्वन्ति, एकादशाङ्गानि पठन्ति, नवमग्रैवेयकं यावद्यान्ति। एते चाप्रतिपतितैतत्परिणामा ग्रन्थिकसत्त्वा उच्यन्ते। ते च कर्मसप्तकमपि सागरान्त:कोटीकोटिस्थितिकमेव बध्नन्ति, न पुनरधिकम्। ततः प्रतिपतत्प्रतिपदेतत्परिणामाश्च (प्रतिपतदेतत्परिणामा) अभव्याः सर्वेऽपि; भव्या अपि केचन ग्रन्थिभेदं कर्तुमसमर्थाः पुनरपि व्यावृत्य सङ्क्लेशवशात् कर्मस्थितिं वर्द्धयन्ति यावदुत्कृष्टस्थितीनि सप्तापि कर्माणि कुर्वन्ति। य: पुनर्ग्रन्थिभेदं कर्तुं समर्थः स महात्मा समासन्नपरमनिर्वृत्तिसुख: समुल्लसितप्रचुरदुर्निवारवीर्यप्रसरो निशितकुठारधारयेव अपूर्वकरणसज्ञितया परमविशुद्ध्या यथोक्तस्वरूपस्य ग्रन्थेर्भिदां विधाय मिथ्यात्वमोहनीयकर्मस्थितेरन्तर्मुहुर्तमुदयक्षणादुपर्यतिक्रम्य अनिवृत्तिकरणसज्ञितेन विशुद्धिविशेषेणान्तर्मुहुर्तकालप्रमाणं तत्प्रदेशवेद्यमिथ्यात्वदलिकवेदनाभावरूपमन्तरकरणं करोति। अत्र च यथाप्रवृत्तकरणापूर्वकरणानिवृत्तिकरणानामयं क्रमो वेदितव्यो यथाजा गंठी ता पढम, गंठिं समइच्छओ हवइ बीयं। अनियट्टीकरणं पुण, सम्मत्तपुरक्खडे जीवे।।
(विशेषावश्यकभाष्यम्-१२०३) गंठी समइच्छओ त्ति। ग्रन्थिं समतिक्रामतो = भिन्दानस्येति यावत्। सम्मत्त पुरक्खड त्ति। सम्यक्त्वं पुरस्कृतं येन स तथा, तस्मिन्नासन्नसम्यक्त्व एव जीवे अनिवृत्तिकरणं भवतीत्यर्थः। एतस्मिंश्चान्तरकरणे कृते सति तस्य मिथ्यात्वमोहनीयस्य कर्मणः स्थितिद्वयं भवति। अन्तरकरणादधस्तनी अन्तर्मुहूर्तप्रमाणा प्रथमा स्थितिः। तस्मादेव चान्तरकरणादुपरितनी अन्तर्मुहूर्तानान्त:सागरोपमकोटीकोटिप्रमाणा शेषा द्वितीया स्थितिः। स्थापना चेयम्
→ अन्तर्मुहूर्तावान्तः सागरोपमकोटीकोटिः ।
अन्तर्मुहूर्तम् । तत्र प्रथमस्थितौ मिथ्यात्वदलिकवेदनादसौ मिथ्यादृष्टिरेव, अन्तर्मुहूर्तेन पुनस्तस्यामधस्तनस्थितावपगतायाम् अन्तरकरणप्रथमसमय एव मिथ्यात्वदलिकवेदनाभावादौपशमिकं सम्यक्त्वमवाप्नोति। यथा हि वनदावानल: पूर्व दग्धेन्धनमूषरं वा देशमवाप्य विध्यायति तथा मिथ्यात्ववेदनदवोऽपि अन्तरकरण(णे) विध्यायति। तथा च सति तस्यौपशमिकसम्यक्त्वलाभ:। उक्तं चऊसरदेसं दढेल्लयं च विज्झाइ वणदवो पप्प। इय मिच्छत्तऽणुदए, उवसमसम्मं लहइ जीवो।। इति।
(विशेषावश्यकभाष्यम्-२७३४) तस्यां चान्तर्मुहुर्तिक्यामुपशमाद्धायां परमनिधिकल्पायां जघन्येन समयमात्रशेषायामुत्कृष्टतः षडावलिकाशेषायां सत्यां कस्यचिन्महाबिभीषिकोत्थानकल्पोऽनन्तानुबन्धिकषायोदयो भवति। तदुदये चासौ सासादनसम्यग्दृष्टिगुणस्थानके वर्तते। उपशमश्रेणिप्रतिपतितो वा कश्चित् सासादनत्वं याति। तदुत्तरकालं चावश्यं मिथ्यात्वोदयादसौ मिथ्यादृष्टिर्भवतीति। एते च सासादनसम्यग्दृष्टयः कदाचिदुत्कृष्टतोऽसङ्ख्येया प्राप्यन्त इति।
तथा सम्यक् च मिथ्या च दृष्टिर्यस्य स सम्यग्मिथ्यादृष्टिस्तस्य गुणस्थानं सम्यग्मिथ्यादृष्टिगुणस्थानम्। इदमत्र हृदयम्-वर्णितविधिना लब्धेनौपशमिकसम्यक्त्वेनौषधविशेषकल्पेन मदनकोद्रववदशुद्ध दर्शनमोहनीयं कर्म जीव: शोधयित्वा त्रिधा करोति। तद्यथा-शुद्धमर्द्धविशुद्धमशुद्धश्चेति स्थापना- O0.
Loading... Page Navigation 1 ... 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207