Book Title: Man Sthirikaran Prakaranam
Author(s): Vairagyarativijay, Rupendrakumar Pagariya
Publisher: Shrutbhuvan Sansodhan Kendra

View full book text
Previous | Next

Page 86
________________ मन:स्थिरीकरणप्रकरणम् ३७ इत्येवंरूपात् चतुस्त्रिंशद्वारव्याख्याने सामान्यतयोक्ताद् गत्यागतिलक्षणाद् इहत्यं पुढवाइ इंति जत्तो सा इह आगइ गई उ जहि जंति इत्येवंरूपमागतिगतिलक्षणमन्यथेति तदेतत्कथम् ?, अत्रायमभिप्रायः- इह वृत्तिद्वयेऽपि देवादिभवने गतिर्देवादिच्यवने त्वागतिरभ्यधायि। इह पुनर्देवादिभवने आगतिर्देवादिच्यवने तु गतिरुक्तेति तत् कथमयं न विरोध ? इति, सत्यम्, इहत्यं लक्षणं जीवाभिगमानुरोधादुक्तम्। तथा च तत्प्रथमप्रतिपत्तौ बादरपृथ्वीकायदण्डके ते णं जीवा कइगइया ? कइआगइया ? गोयमा ! दुगइया तिआगइया। (जीवाभिगम प्र.१, सू.१५) तथा बादर-अप्कायदण्डकेऽपिनवरं थिवुगसंठिया पन्नत्ता। सेसं तं चेव जाव दुगइया तिआगइया। (जीवाभिगम प्र.१, सू.१६) तथा बादरवनस्पतिकायदण्डकेऽपिठिई जहन्नेणं अंतोमुहत्तं उक्कोसेणं दसवाससहस्साइं जाव दुगइया तिआगइया। (जीवाभिगम प्र.१, सू.२१) तथा तेजसां वायूनां च सूक्ष्मबादरदण्डकद्वयेऽपि- एक्कगइया दुआगइय त्ति। (जीवाभिगम प्र.१, सू.२५,२६) तथा द्वित्रिचतुरिन्द्रियदण्डकेषु- दुगईया दुआगइय त्ति। (जीवाभिगम प्र.१, सू.२८,२९,३०) तथा सम्मूर्च्छजपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिदण्डकेषु पञ्चस्वपि जलचरादिषु- चउगइया दुआगइया। (जीवाभिगम प्र.१, सू.३५,३६) तथा सञिपञ्चेन्द्रियजलचरादि दण्डकपञ्चकेऽपि- चउगइया चउआगइय त्ति। (जीवाभिगम प्र.१, सू.३८) तथा मनुष्यदण्डकेऽपिते णं भंते ! जीवा कइगइया? कइआगइया? गोयमा! चउआगइया पंचगइया। (जीवाभिगम प्र.१, सू.४२) तदत्र यदुक्तम्- भूदगतरूणां द्वे गती तिस्र आगतयः, तेजोवायूनां च एका गतिर्दै आगती, तथा सझिनां चतस्रो गतयो द्वे आगती, तथा मनुष्याणां पञ्च गतयश्चतस्र आगतय इत्यादिकं तवृत्तिद्वयस्यापि व्याख्यानेन सह विरुद्ध्यते। यतो वृत्तेरभिप्रायेण अत्राप्येवं व्याख्येयं स्याद्- यदुत के जीवाः पृथिव्यादिषु गच्छन्तीति गतिस्तथैते पृथिव्यादयः पृथिव्यादित्वं विहाय क्वागच्छन्तीत्यागतिस्ततश्चैवं व्याख्यायमाने पृथिव्यादीनां त्रिगतित्वं द्विआगतित्वं च प्राप्नोति। अथ चैतेषां जीवाभिगमे द्विगतित्वं त्रि-आगतित्वं भणितमस्तीति स्फुट एव विरोधस्तस्मादत्रेत्थं सङ्ग्रहणिवृत्त्योर्विपर्ययेण गत्यागत्योर्लक्षणं प्रोक्तमिति।।३८।। अथ कुलद्वारम्। परं लाघवार्थं योनिकुलद्वयस्यापि प्रथमं तावल्लक्षणमाह- युवन्ति तैजसकार्मणशरीरवन्तः सन्तो जीवा औदारिकादिशरीरप्रायोग्यपुद्गलस्कन्धैर्मिश्रीभवन्त्यास्विति योनय = उत्पत्तिस्थानानि। ताश्च प्रतिजीवराशि वर्णगन्धरसस्पर्शभेदादनेकविधास्ता अपि व्यक्तिरूपा न गृह्यन्ते। व्यक्तीनामानन्त्येन परिगणयितुमशक्यत्वात्, किन्तु जातिरूपाः। ततोऽनन्ता अपि व्यक्तयः समानवर्णगन्धरसस्पर्शा एका योनिजातिः। उक्तं चसमवन्नाइ समे या, बहवो वि हु जोणिभेयलक्खा उ। सामण्णा धिप्पंतीह, एक्कगजोणीए गहणेणं।। (प्रवचनसारोद्धार-९७०)

Loading...

Page Navigation
1 ... 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207