Book Title: Khartar Gacchha Bruhad Gurvavali
Author(s): Jinpal Upadhyaya, Jinvijay
Publisher: Singhi Jain Shastra Shiksha Pith Mumbai
View full book text
________________
युगप्रधानाचार्यगुर्वावली ।
तीर्थङ्कर नाम्नात्मानं वादयन्तः परमेश्वराणां तीर्थङ्कराणां महतीमाशातनां कुरुध्वमिति । तस्माजिनपत्तिसूरिरिति नाम युक्तम्' । श्रीपूज्यैरुक्तम् - ' आचार्यमिश्राः ! स्यादेवं यदि युष्माकमेवैकं विवक्षितं प्रमाणीकुर्वन्ति विद्वांसः, परं तेऽग्रतः पश्चाच्च घनं विचारयन्त्यन्यथा तेषां प्रेक्षावत्ताहानिप्रसक्तेः । यौष्माकीणां चेदृशीं वाणीं दृष्ट्वा वयमेवं मन्यामहे यदुत युष्माभिर्लोकयात्रयैव केवलया... (?) ग्रन्थाभ्यासः परित्यक्तः । कथमन्यथा युष्माकं जिनपतिशब्द एवंविधा विप्रतिपत्तिरुत्पद्यते ?; यतो नहि लक्षणविद्यायामेक एव तत्पुरुषनामा समासो वर्णितः । सन्त्यन्येऽपि पञ्च समासा वर्णिताः । यदुक्तम्
षट् समासा बहुव्रीहिर्द्विगुर्द्वन्द्वस्तथाऽपरः । तत्पुरुषोऽव्ययीभावः कर्मधारय इत्यमी ॥ [ ४३] तथाऽन्येनापि पण्डितेन चित्री ( 2 ) प्रकटनाय षट्समासनामनिबद्धाऽऽर्या कृतेयम्
द्विगुरपि सद्वन्द्वोsहं गृहे च मे सततमव्ययीभावः । तत्पुरुष ! कर्म धारय येनाहं स्यां बहुव्रीहिः ॥
[४४]
तैरुक्तम्–'ततः किम् ?' पूज्यैरुक्तम्- 'योऽर्थः काप्येकेन समासेन न घटते स तत्र द्वितीयेन घटिष्यते, अतः किमित्युत्तालीभूयायुक्तमित्युक्तम्' । तैरुक्तम्- 'कथमन्येन समासेन जिनपतिरिति नाम युष्मासु सङ्गतिमङ्गति ?" श्रीपूज्यैरुक्तम्-‘शृणुत, जिनः पतिर्यस्यासौ जिनपतिरिति बहुव्रीहिसमासे क्रियमाणे को गुणः को वा दोषो भवतीति भणत' । तैरुक्तम्–'आचार्य मिश्रा ! बहुव्रीहौ क्रियमाणे न कोऽपि दोषो भवति, स्वस्य जैनत्वख्यापनलक्षणो गुणश्च भवति । परमिदृश्या मनसि कल्पितया कष्टपिष्टिकया किमिति लोको व्यामोह्यते ; प्राञ्जलमेव जिनपत्तिसूरिरिति नाम किमिति न क्रियते ?' पूज्यैरुक्तम्-‘येषां चेतसि लक्षणविद्या सम्यक् परिस्फुरति तेषामग्रे समं विषमं वा किमपि नास्ति । यतस्तेऽपशब्दानपि प्रधानशब्दत्वेन समर्थयन्ति, किं पुनः प्रधानशब्देषु प्रयुज्यमानेषु वाच्यम् । पुनरपि तैरुक्तम्'भवखिदमेव परं संघेन सह यात्रा क्वापि सिद्धान्ते साधूनां विधेयतया भणिताऽस्ति, यदेवं यूयं प्रस्थिताः ?' पूज्यैरुक्तम्–'किमेकमुत्सूत्रभाषकं मुक्त्वाऽन्ये विद्वांसः स्तोकं धनं वा सिद्धान्तभणितमनाश्रित्य धर्मकृत्ये प्रवर्तन्ते ?' तैरुक्तम्'आचार्य ! अतिधृष्टा यूयं यदद्यापि सिद्धान्तबलमालम्बत' । पूज्यैरुक्तम्- 'ज्ञायते लग्नं केचिद्दृष्टाः केचिन्न घृष्टा इति' । तैरुक्तम्–‘किं युष्माभिरेवैकैः सिद्धान्ता दृष्टा न द्वितीयैः ?' । पूज्यैरुक्तम्- 'यदि द्वितीयैः सिद्धान्ता दृष्टा अभविष्यन् 'ते निश्चितं नैवमवदिष्यन्' । तैरुक्तम्- 'आचार्यमिश्रा ! व्रतिना सता संघेन सह तीर्थयात्रायां न गन्तव्यमित्यादीनि निषेधकवाक्यानि सिद्धान्ते किंवा वयं दर्शयामः, किंवा यूयं विधायकाक्षराणि दर्शयथ । अथवाऽस्तु दूरे सिद्धान्तः स्वकीयगुरोरेव वचांसि मा विस्मार्ट | यतस्तेनोक्तम्
तदा
विहिसमहिगयसुयत्थो संविग्गो विहियसुविहियविहारो । कइयाsहं बंदिस्सामि सामि तं थंभणयनयरे ॥
Jain Education International
३५
[४५ ]
इत्यादि । पूज्यैरुक्तम्- 'आचार्य मिश्राः ! किमिति पुतप्राणेन (१) कथ्यते यद्वयं सिद्धान्ताक्षराणि दर्शयाम इति ? यतः स्वशक्तिस्तथैव स्फोर्यते, यदि सिद्धान्तेऽसन्त्यक्षराणि दर्श्यते तानि पुनर्दर्शितान्यपि न प्रमाणीक्रियते विद्वद्भिरिति निरर्थकं स्वशक्तिस्फोरणम् । यानि पुनः सिद्धान्तमध्ये सन्त्यक्षराणि तान्यन्यैरपि दृष्टानि भविष्यन्तीति न तानि दर्शयितुं स्वशक्तिस्फोरणं युक्तमिति' । तैरुक्तम्- 'युष्माकमपि सिद्धान्तभणितमाश्रित्यैव वयं संघेन सह यात्रायां प्रचलिता इति वक्तुं न युक्तम्' । पूज्यैरुक्तम्- 'इदमीदृशमेव, यदि कथमपि वयं सिद्धान्तानुसारेण युष्मान् परिच्छेदयितुं न शक्नुमः; परं युष्माभिरपि मात्सर्यमुत्सार्य सावधानीभूय च श्रोतव्यम् । यद्यस्मद्दर्शिता युक्तिः सिद्धान्तानुयायिनी भवति तदा माननीया, न मृतकमुष्टिरीत्याग्रहः कार्यः' । तैरुक्तम्- 'प्रमाणमिति' । तदनन्तरं श्री पूज्यैरुक्तम्- 'आचा
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org

Page Navigation
1 ... 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148