Katantra Roopmala

Author(s): Sharvavarma Acharya, Gyanmati Mataji
Publisher: Digambar Jain Trilok Shodh Sansthan

Page 313

तिङन्तः
३०१
शाच्छासाह्वाव्यावेपामिनि ।।४४८ ॥ एषामायिर्भवति इनि परे। शाययति। अशीशयत् । छाययति अचिच्छयत् । अवसायति । अवासीषयत् । ह्राययति ।
ह्वयतेर्नित्यम् ।।४४९।। ह्रयतेर्नित्यं संप्रसारणं भवति कारिते च संश्चणोः परयोः ।। अजूहवत् । व्याययति । अविव्ययत् । वाययति । अवीवयत् । पाययति ।
लोपः पिबतेरीच्चाभ्यासस्य ।।४५० ॥ पिबत्तेरभ्यासस्य ईद्भवति उपधायाश्च लोपो भवति इनि चण्परे । अपीप्यत् । आदयति । आदिदत् । वाचयति अवीवचत् । हावयति अजूहवत् । अर्तिहीब्लीरीक्नुवीक्ष्माटयादन्तानामन्तः पो यलोपो गुणश्च नामिनाम् ।।४५१ ।।
अदानामाइनाना पकारान्ती भपति यथासंभवं यलोपश्च नामिनां गुणश्च इनि परे ।। अर्पयति आर्णिपत् । हेपयति। अजिहिपत्। ब्ली बरणे। ब्लेपयति । अबिब्लिपत् । रीङ् श्रवणे। रेपयति अरीरिपत् । क्नूयी शब्दे । क्नोपयति । अचुक्नुपत् । क्ष्मायी विधूनने । मापयति । अचिक्ष्मपत् । हेपति अजिह्वपत् । धापयति । अदीधपत् । मापयति अमीमपत् । स्थापयति । स्थापयेत् । अस्थापयत् ।
तिष्ठतेरित् ॥४५२॥ तिष्ठतेरिद्भवति इनि चण् परे । अतिष्ठिपत् घापयति ।
जिघतेर्वा ॥४५३ ॥ जिघ्रतेर्वा इद्भवति इति चण्परे । अजिधिपत् । अजिधपत् । देवयति । अदीदिवत् । सावयति । असूषुवत् । नहयति। अनीनहत् । अभिषावयति। आशयति । आशिशत्। चाययति । अचीचयत् ।
इन् प्रत्यय के आने पर शा छा सा ह्या व्या और वेप् धातु से आय होता है ॥४४८ ॥
शाययति । छाययति । अचिच्छयत् । अवसाययति । अवासोषयत् । ह्वाययति। कारित प्रत्यय, चण् और सन् के आने पर ह्वा को नित्य ही संप्रसारण होता है ॥४४९ ॥
अजूहवत् । व्याययति । अविव्ययत् । वाययति । अवीवयत् । पाययति ।। इन् चण् के आने पर पा के अभ्यास को 'ई' और उपधा का लोप हो जाता है ॥४५० ॥ __ अपीप्यत् । अद्...आदयति । आदिदत् । वाचयति । अवीववत् । हु-हावयति । अजूहवत् । ऋही ब्ली री, क्नूयी क्ष्मा आदि धातु और आकारांत धातु के अन्त में पकार का आगम हो जाता है और इन के आने पर यथासंभव 'य' का लोप, नामि को गुण हो जाता है ॥४५१ ॥ ___ अर्पयति । आर्पिपत् । हेपयति । अजिहिपत् । ब्ली-वरण । ब्लेपयति । अबिब्लिपत् । रीड्–श्रवण करना । रेपयति । अरीरिपत् । कसूर्या-शब्द करना 1 वनोपयति । अचुक्नुपत् । क्ष्मायो-हिलाना । मापयति । अचिश्मपत्। द्यापयति । अदीधपत्। मापयति । अमीमपत् । स्थापयति । स्थापयेत् । स्थापयतु । अस्थापयत्।
इन् चण् के आने पर स्था को विकल्प से इत् होता है ॥४५२ ॥ अतिष्ठिपत् । घ्रापयति।
इन् चण के आने पर घा को विकल्प से इत होता है ॥४५३ ॥ अजिविपत् । अजिघ्रपत् । देवयति । अदीदिवत् । सावयति । असूषुवत् । नहयति । अनीनहत् ।