________________
સંવરપણે ખ્યાલ આવ, અને કર્મ નિર્જરા કરવા આત્માએ કટિબદ્ધ થવું. વિષય કષાયની પ્રવૃત્તિ વહાલી લાગે છે તેને દાવાનલ ગણે અને સઘળા કર્મને જજેટી નાખવા પ્રયત્ન આદરે તે જ ધર્મની ખરી જડ છે. આ બધું સમજાય અને તેવી સમજણપૂર્વક જે આદરાય તે જ વાસ્તવિક ધર્મ છે.
ધર્મ એક જ પ્રકારને છે પરંતુ બે જુદા જુદા સાધન મળવાથી તે જુદા જુદા કાર્યો કરે છે. ધર્મ કરનારાઓમાં ભાવના બે પ્રકારની હોય છે, કેટલાક શુભ વિચારના હોય છે અને કેટલાક શુધ્ધ વિચારના હોય છે. અહિં પરિણામ એ ઉપકરણ છે. ધર્મમાં પરિણામ જે શુભ હેય તે એ ધર્મ પુણ્ય બંધાવી દુનિયાના સુખ આપે છે. અને જે પરિણામ શુદ્ધ હેય તે ધર્મ નિર્જરા કરી મેક્ષનાં સુખ આપે છે. એથી જ ધર્મના બે પ્રકાર કહી શકાય. એક પ્રકાર તે પુણ્યધર્મ અને બીજો પ્રકાર તે જ્ઞાન યોગ ધર્મ. આ જ્ઞાન ગ ધર્મ તે જ શાશ્વત સુખને દેવાવાળો છે.
તેમ છતાં જ્ઞાનગ ધર્મની પ્રાપ્તિ ન થાય ત્યાં સુધી પુણ્યધર્મમાં પણ આત્માએ જોડાઈ રહેવું જોઈએ. પલિક સુખરૂપ ઈષ્ટ વિષયની પ્રાપ્તિને માટે પણ ધર્મ ક્રિયામાં જે જોડાયો હશે તે હળવે હળવે પણ ધર્મનું ખરું સ્વરૂપે સમજશે અને એમ જાણશે કે વિષયેની દરકાર ન રાખતાં મેક્ષ મેળવવાને માટે જ ધર્મક્રિયાઓ કરવી એ જ સાચે
