________________
મોક્ષ માટેની નિજ રા તે એવી હેવી જોઈએ કે કર્મો ત્રુટે ઘણાં અને બંધાય થોડાં. મોક્ષ માટે તેજ નિરા ઉપયોગી છે. આ બાર ભેદે નિર્જરા કરનારને મોક્ષ મેળવવામાં મુશ્કેલી પડતી નથી. બાર પ્રકારના તપની એકેક નિર્જરામાં અનંતા ભવેનાં પાપો ક્ષય કરવાની સત્તા છે. શક્તિ છે. તે માટે જૈન શાસ્ત્રમાં અનેક દષ્ટાંતો દર્શાવ્યાં છે. ઘોર પાપોથી ભારભૂત બનેલા અજુનમાલી-દ્રઢ પ્રહારી વગેરે પુરૂષોએ તપશ્ચર્યાથી જ ક્ષણવારમાં નિર્જરા સાધી છે. પુરૂષાર્થ – - ઉદ્વર્તન–અપવર્તન-સંક્રમણ ઉદીરણા અને નિર્જ રાનું
સ્વરૂપ આત્માને પુરૂષાર્થના પ્રેરક રૂપ છે. કર્મના અનાદિ કાળના સંગે આ જીવે નરક–નિગોદાદિનાં અનંત દુઃખ અનુભવ્યાં છે. કર્મ જડ છે, આત્મા ચેતન છે. જડના વેગે ચેતન દુઃખ પામ્યો છે અને હજુ પણ જ્યાં સુધી જડનો સંગ છે, રહેશે ત્યાંસુધી દુ:ખ પામશે. વાસ્તવિક સુખની પ્રાપ્તિ એ જડ કર્મોને સંગ દૂર કરવાથી જ થશે. અને તે સંગને વિગ પુરૂષાર્થ કરવાથી જ થશે. કર્મ એ જબરજસ્ત ચીજ છે. તેના ઉપર કાબુ મેળવવું તે પુરૂષાર્થ વિના શક્ય નથી.
આત્મામાં અનંત વીર્ય રહેલું છે. ઘર્ષણ વિના ઉદ્યોત થતું નથી. ગંધકમાં રહેલા અગ્નિ ઘર્ષણથી પ્રગટે છે. આત્મમાં અનંત શક્તિ-વીય હોવા છતાં ક્ષપશમનું ઘર્ષણ ન થાય ત્યાં સુધી વયે પિતાનું કામ કરી શકે નહિ.
