________________
૫૮
છે. તે યથા પ્રવૃત્તિ કરણ સુધી ભવિતવ્યતા છે. પછી પ્રયત્ન વિના ચાલે તેમ નથી. સમ્યકત્વમાં કંઈ ભવિતવ્યતાએ અનંતાનુબંધીને ભેદ થતું નથી પણ ત્યાં તે અપૂર્વકરણ દ્વારા–અત્યંત વિલાસરૂપ અપૂર્વ પ્રયત્ન થાય ત્યારે બને છે.
વરસાદ તે દાણ પેદા કરેઃ રેટ કરવા માટે તે જાતે પ્રયત્ન કરવો પડશે. રેટ પણ વરસાદ કરી આપશે. એમ ધારનાર તે ભૂખે જ રહેશે. તેમ ભવિતવ્યતાનું કામ યથા પ્રવૃત્તિ કરણ સુધી છે. પછી જેઓ પિતાનું જીવન ભવિતવ્યતાને જ ભળાવી બેસી રહે તેઓને મેક્ષ મળવાનું નથી અને તેઓ કામ ભેગના કાદવમાં વધારે ખેંચવાના છે. કામ ભેગમાં ખુચનારાઓ જ માત્ર ભવિતવ્યતાના ભરેષે રહે છે.
દેશ વિરતિ, સર્વ વિરતિ, ઉપશમ શ્રેણી યાવત્ મેક્ષ ગમન સુધીમાં સર્વત્ર આત્માને પુરૂષાર્થ પ્રવર્તમાન છે. જે એકલી ભવિતવ્યતા ભાગ્ય વિધાતા હતા તે તે મેક્ષા સુધી યથા પ્રવૃત્તિ કરણ હેત, પણ તેમ નથી.
ગ્રંથિભેદ પછી આત્માને વીલાસ જોઈએ. જૈનશાસ્ત્ર ભવિતવ્યતાને નહીં માનવાનું કહેતું નથી પણ વાસ્તવિક રીતે માનવાનું કહે છે. જેનેની ભવિતવ્યતાની માન્યતાનો ઉપયોગ સમજ ખાસ જરૂરી છે. જ્યારે આત્મા સંકલ્પ વિકલ્પથી આd રૌદ્ર ધ્યાનમાં જાય છે, ત્યારે તેને બચાવવા ભવિતવ્યતાને સહારે આપવાનું જૈન દર્શનમાં વિધાન છે. ભવિતવ્યતા (બનવાનું બને છે) તરફ ખેંચીને
