________________
કઈ ચીજ છે અને તે ચારિત્ર મોહનીય કર્મ. મતલબ કે અશુદ્ધ વર્તનમાં નાખી દે તે ચારિત્ર મેહનીય કહેવાય.
દર્શન મેહનીય માન્યતા પર અસર કરે છે જ્યારે ચારિત્ર મેહનીય વર્તન પર અસર કરે છે. સંસાર અસાર છે, દુનિયા માટેના પ્રયત્નમાં ફેતરાં ખાંડવાનાં છે એવી અંતઃકરણમાં માન્યતા એનું જ નામ સમ્યકત્વ છે. વર્તનમાં ફરક પડવા છતાં માન્યતા સાચી રહી તે સમ્યકત્વ ચાલ્યું ન જાય. માટે માન્યતામાં ભેદ પડે જોઈએ નહિ. એટલા માટે જ દર્શનમોહનીય અને ચારિત્ર મેહનીય એ બે વસ્તુ જુદી રાખી છે. કર્મોદયને લીધે શક્તિ કે સાધનના અભાવે પ્રવૃત્તિ કરી ન શકે એ બને. જેમકે ઉપવાસને ગ્ય ગણાતે હોય પણ પિતે ચાર વખત ખાવાવાળો હોવાથી ઉપવાસ કરી શકતે નથી. કર્મોદયના કારણે કાર્ય ન બનવા છતાં માન્યતા બરાબર રહે તે સમ્યકત્વમાં વાંધો નથી. પણ એક વાત લક્ષ્યમાં રાખવાની છે કે પરિણામ જણાવવાવાળો, બેલવાવાળો, પ્રવૃત્તિ ન થવામાં મજબુત કારણમાં હોય તે જ તેને બચાવ ચાલે છે.
શ્રેણિક અવિરતિ છતાં એને ક્ષાયિક સમક્તિ માનવા એ શ્રીજિનેશ્વર દેવનું વચન છે, માટે માનીએ છીએ. સેંકડે એંસી ટકા તે માન્યતા તેવું વર્તન હેય. માન્યતા તથા વર્તનમાં ફરકવાળા દાખલા ઘણા ઓછા છે. દુનિયાદારીમાં માન્યતા પ્રમાણે વર્તન ઘણે જ સ્થળે જોવાય છે. ઘણું જ ગંભીર કારણ હોય ત્યાં એ ન હોય એ બને. આ રીતે
