________________
લક્ષમાં રાખવું જરૂરી છે. જેમકે વેદનીય કર્મને પલટો તે મેહનીય રૂપે ન થાય, પણ શાતા વેદનીયને અશાતા વેદનીય રૂપે અને અશાતા વેદનીયને શાતા વેદનીય રૂપે પલટ થઈ છે.
એટલે કે સજાતીય કર્મની ઉત્તર પ્રવૃતિઓમાં આ ફેરફાર થાય. આવા પલટાને “સંક્રમણ” કહે છે. આ સંક્રમણ પણ અધ્યવસાયના બળે જ થવા પામે છે. આમાં પણ કેટલીક સજાતીય ઉત્તર પ્રવૃતિઓ એવી છે કે જે બદલાતી નથી. જેમકે દર્શન મેહનીયનું સંક્રમણ ચારિત્ર મેહનીયમાં તેમજ જુદા આયુષ્યનું પરસ્પર સંક્રમણ થતું નથી.
વળી ઉદયકાળને પ્રારંભ થયા પહેલાં તથા એ પ્રકારના અધ્યવસાયના અભાવે આ રીતે સંક્રમણ થયા સિવાય નિયત થયેલ પ્રકૃતિ–સ્થિતિ–રસ અને પ્રદેશ રૂપે રહેલાં કર્મ કઈ વખતે અબાધા સ્થિતિ સમાપ્ત થતાં વિરોધી પ્રકૃતિમાં સંક્રમીને સવરૂપે ઉદયમાં નહિ આવતાં પરરૂપે પણ ઉદયમાં આવે છે. તે માટે હકિકત એમ છે કે અબાધા સ્થિતિ સમાપ્ત થયે કર્મને કઈ પણ પ્રકારે ઉદયમાં આવી નિર્જરવું જ જોઈએ એ અવશ્ય નિયમ છે. હવે તે વખતે જે વિરોધી પ્રકૃતિને ઉદય ચાલુ હોય તે પિતે વિરોધી પ્રકૃતિમાં (ઉદયવતી પ્રકૃતિમાં) સંક્રમીન (પરિણમીને) પર પ્રકૃતિરૂપે પણ ઉદથમાં આવે. અને વિરોધ પ્રકૃતિને ઉદય બંધ પડતાં તે કર્મ સ્વસ્વરૂપે જ ઉદય
