________________
ત્રીજું ઉપપીઠક છે જે બીજા કર્મના વિપાકમાં બાધક બની જાય છે. અને ચોથું ઉપઘાતક તે અન્ય કર્મના. વિપાકને ઘાત કરીને પિતાને જ વિપાક દર્શાવે છે.
પાક દાનના ક્રમને લક્ષીને બૌદ્ધમાં જે પ્રકાર કરવામાં આવ્યા છે તે આ પ્રમાણે છે. ગરૂક–બહુલ અથવા આચિટ્ટ આસન અને અભ્યસ્ત. આમાં ગરૂક અને બહુલ એ. બીજાના વિપાકને રોકીને પ્રથમ પિતાનું ફળ આપી દે છે. આસન એટલે કે મરણકાળે કરાયેલ. તે પણ પૂર્વકમ કરતાં પિતાનું ફળ પ્રથમ જ આપી દે છે. પહેલાંનાં ગમે તેટલાં કમ હોય પણ મરણકાળ સમયનું જે કર્મ હોય છે તેને આધારે જ નો જન્મ શીધ્ર પ્રાપ્ત થાય છે. ઉક્ત ત્રણેના અભાવમાં જ અભ્યસ્ત કર્મફળ આપી શકે છે એવો નિયમ છે. પાક કાળની દ્રષ્ટિએ બૌદ્ધોએ કર્મના જે ચાર ભેદ કર્યા છે તે આ પ્રમાણે –
૧ દ્રષ્ટિ ધર્મ વેદનીય—વિદ્યમાન જન્મમાં જેને વિપાક મળી જાય.
૨ ઉપજ વેદનીય–જેનું ફળ ન જન્મ લઈને મળે છે તે. ૩ અહેકમ–જે કર્મને વિપાક જ ન હોય. ૪ અપરાપરદનીય–અનેક ભવેમાં જેને વિપાક મળે તે. પાક સ્થાનની દ્રષ્ટિએ પણ બૌદ્ધોએ કમના ચાર ભેદ
