________________
૨૬
સૂક્ષ્મ કીધા. ઇન્દ્રિય ગમ્ય નથી, માત્ર ખાદર સ્ક ધ ઇન્દ્રિય ગમ્ય છે.
આ રીતે પુદ્ગલ વ્યક્તિ રૂપે અનત હોઈ તેની વિવિધતા અપરિમિત છે. અણુ અને સ્કંધમાં સમસ્ત પુર્દૂગલ સમાઈ જાય છે. સ્વજાતીય સ્કંધના સમૂહનું નામ વણા કહેવાય છે.
આ જગતમાં વિવિધ સ્વાને પ્રગટ કરવારૂપ પુ ગલદ્રવ્યનાં અનેક કાર્ય છે. પુદ્ગલાસ્તિકાયમાં એવી પણ. એક ખાસ વિશેષતા છે કે જેણે કરીને એ જીવમાં (જીવપરિણમવાવે ત્યારે) પણ પ્રવેશ કરી શકે છે અને એમાં અહુ સ્પષ્ટ વિકાર કરી શકે છે. જેમ ઔષધની ગાળી. માણસના શરીરની અંદર જઇને મહત્ત્વનું કાર્ય કરે છે તેમ પુદ્ગલાસ્તિકાય પણ જીવમાં પ્રવેશીને એના ઉપર અનેક પ્રકારની અસર કરે છે. જીવની સર્વજ્ઞતાને અને સ શક્તિમત્તાને આ પુદ્ગલાસ્તિકાય ઢાંકી દે છે અને તેથી એનામાં (જીવમાં) માત્ર પરિમિત જ્ઞાન અને પરિમિત શક્તિ રહે છે; એ એને દુઃખ આપે છે અને તેથી કરીને એના સ્વાભાવિક સ્વાસ્થ્યના નાશ થાય છે; જીવના ઉપર એ અસ્થિર શરીરા વીટાળે છે, અને જીવન અને માહ આપે છે, અને એવું પ્રારબ્ધ મધાવે છે કે પછી અમુક સમય સુધી એ જીવે માણસ, તિય ચ, સ્વર્ગવાસી કે નરકવાસી એ ચારમાંની કોઈ પણ ચેાનિમાં અવતરવું પડે છે. પુદ્દગલાસ્તિકાય જીવમાં પ્રવેશીને બધાં પ્રાણીના જન્મ અને અસ્તિત્વ માટે ભારતના
