________________
તવૃત્તિ જ્ઞાનાભાવનું ગ્રહણ નહીં થાય. તેથી અન્ય અભાવને લઈને લક્ષણસમન્વય થવાથી અતિવ્યાપ્તિ આવશે. તેના નિવારણ માટે ઉપર જણાવ્યા મુજબ પ્રતિયોગિતાવછે - દકાછિન્નનું અધિકરણ સાધ્યતાવચ્છેદકસંબંધથી લઈએ તો અતિવ્યાપ્તિ નહીં આવે. કારણ કે હે–ધિકરણ ઘટાદિ, તવૃત્તિજ્ઞાનાભાવીય પ્રતિયોગિતાવચ્છેદકાવચ્છિન્નનું સાધ્યતાવછેદક સમવાય સંબંધથી અધિકરણ ન હોવાથી તવૃત્તિજ્ઞાનાભાવનું ગ્રહણ થઈ શકે છે. યદ્યપિ જ્ઞાનવીનું સર્વત્ અહીં અતિવ્યાપ્તિના નિવારણ માટે પ્રતિયોગિતાવે છેવચ્છિન્નાનધિત્વ ' ઘટક પ્રતિયોગિતાવચ્છેદકાવચ્છિન્નાયતામાં પ્રતિયોતિવિજેસંધાવચ્છિન્નત્વનો નિવેશ કરીએ તો પણ અતિવ્યાપ્તિનું નિવારણ શક્ય છે. કારણ કે હે–ધિકરણ ઘટાદિ; તવૃત્તિજ્ઞાનાભાવીય પ્રતિયોગિતાવચ્છેદકાવચ્છિન્નનું પ્રતિયોગિતાવચ્છેદક સમવાયસંબંધથી અનધિકરણ હોવાથી તવૃત્તિ જ્ઞાનાભાવનું ગ્રહણ શક્ય છે. પરંતુ આ રીતે “સાધ્યતાવછે સMધાછિન્નત્વ' ના સ્થાને જો ‘પ્રતિયોગિતવચ્છેસાજીન્નત્વનો નિવેશ કરીએ તો વનિમાન ધૂમાટુ' ઈત્યાદિ સ્થળે અવ્યાપ્તિ આવશે- આ પ્રમાણે જણાવે છે - રૂલ્ય વનિમ... ઈત્યાદિ ગ્રંથથી – આશય એ છે કે પ્રતિયોગિતાવચ્છેદકાવછિન્નાધેયતામાં પ્રતિયોગિતાવછે સંવંધાછિન્નત્વનો નિવેશ કરીએ (સધ્યતાdછે સંવધાર્જીન્નત્વનો નિવેશ ન કરીએ) તો વનિમનું ધૂમ’ અહીં આવ્યાપ્તિ આવશે. કારણ કે હત્યધિકરણ પર્વતાદિ, તવૃત્તિ સમવાયસંબંધાવચ્છિન્નવનિત્નાવચ્છિન્નપ્રતિયોગિતાકાભાવીય પ્રતિ - યોગિતાવચ્છેદકાછિન્નવનિસામાન્યનું પ્રતિયોગિતાવચ્છેદકસમવાયસંબંધથી અનધિકરણ જ છે. તેથી તદ્દવૃત્તિતાદશવન્યભાવીયપ્રતિયોગિતાનવચ્છેદક સાધ્યતાવચ્છેદક ન હોવાથી ‘વનિમાનું ધૂમ’ અહીં આવ્યાપ્તિ સ્પષ્ટ છે. પરંતુ
૨૪
