________________
અવ્યવધાન (અવિલમ્બ) અહીં આસત્તિ છે. અને ઘટમ્પલમાનયપાત્રહિતપૂર્વમ્... ઇત્યાઘાકારક આસત્તિજ્ઞાન અહીં તાદશ શાબ્દબોધમાં કારણ છે. કારણ કે કવચિ
ર્મિ...' ઇત્યાદિ સ્થળે અવ્યવધાન ન હોવા છતાં અવ્યવધાનના ભ્રમથી શાબ્દબોધ થાય છે. તેથી પૂર્વે જણાવ્યા મુજબ આસત્તિ નહીં, પરંતુ આસત્તિજ્ઞાન (ભ્રમપ્રમાસાધારણ) શાબ્દબોધની પ્રત્યે કારણ છે. આવું કેટલાક (પ્રાચીન) કહે છે.
નવીનોના મતને જણાવે છે - વસ્તુતતુ... ઇત્યાદિ ગ્રન્થથી - આશય એ છે કે, પૂર્વે જણાવ્યા મુજબ શાબ્દબોધની પ્રત્યે તાદશ પદોના અવ્યવધાનજ્ઞાન સ્વરૂપ આસત્તિજ્ઞાન કારણ છે - એ કહેવું યોગ્ય નથી. કારણ કે પદદ્વયથી જ્યાં પદાર્થદ્વયની અવ્યવધાનથી ઉપસ્થિતિ થાય છે; ત્યાં પદોના અવ્યવસ્થાનના જ્ઞાન વિના પણ શાબ્દબોધ થાય છે. તેથી શાબ્દબોધની પ્રત્યે, જે પદના અર્થનો જે પદના અર્થની સાથે અન્વયે વતાના તાત્પર્યનો વિષય છે, તે પદોની અવ્યવધાનથી થયેલી ઉપસ્થિતિ કારણ છે. અર્થાત્ તાદશાસત્તિવિશિષ્ટપદજન્યોપસ્થિતિ શાબ્દબોધની પ્રત્યે કારણ છે. આથી સ્પષ્ટ છે કે પદયપસ્થિતિનું અવ્યવધાન જ વસ્તુતઃ આસક્તિ છે, જે સ્વરૂપથી સત્ એવી, શાબ્દબોધનું કારણ છે. આથી જ મૂલમાં ‘કાત્તિઃ' આ પ્રમાણે સમાસાનિવિષ્ટ પાઠ છે. ઈત્યાદિ દિનકરી રામરુદ્રીથી વિચારવું. આસક્તિ પદાર્થ ઉપર જણાવ્યા મુજબ ત ત પદગર્ભિત હોવાથી શિશિમાનું અને “રેવર મુમ્' ઇત્યાકારક શાબ્દબોધેચ્છાથી ઉચ્ચારાએલા રિર્મણિમા રેવન' ઈત્યાકારક પદો સ્થળે mરિક અને માનું તથા મુમ્ અને રેવત્તેન એ પદોના અર્થનો અન્વય અપેક્ષિત હોવાથી; તે તે પદોની અવ્યવધાનથી ઉપસ્થિતિ થતી ન હોવાથી; શાબ્દબોધ થતો નથી. રિર્ટુમ્
૧૨પ
