________________
પદનો નિવેશ કરવાથી, પિરિમાદિદોષવિશેષથી અજન્ય એવો એ ભ્રમ પ્રતિબધ્ધતાવચ્છેદકાક્રાન્ત થવાથી તાદશ રજતત્વાભાવનો નિશ્ચય તાદશભ્રમનો પ્રતિબંધ કરે છે. ઈત્યાદિ સમજી ન શકાય એવું નથી.
આ રીતે ઉપર જણાવ્યા મુજબ યોગ્યતાજ્ઞાનને શાબ્દબોધની પ્રત્યે કારણ ન માનીએ તો જ્યાં યોગ્યતાજ્ઞાન નથી અને અયોગ્યતાજ્ઞાનાત્મક પ્રતિબંધક પણ નથી, ત્યાં શાબ્દબોધની આપત્તિ આવશે. તેના નિવારણ માટે શાબ્દબોધની પ્રત્યે યોગ્યતાજ્ઞાનને કારણે માનવું આવશ્યક છે. જેથી યોગ્યતાજ્ઞાન ન થાય ત્યાં સુધી શાબ્દબોધનો પ્રસંગ નહીં આવે. આ પ્રમાણે નહીં કહેવું જોઈએ. કારણ કે જ્યાં યોગ્યતાજ્ઞાન નથી અને અયોગ્યતાનિશ્ચય પણ નથી, ત્યાં શાબ્દબોધ ઈષ્ટ જ છે. યોગ્યતાજ્ઞાનના વિલંબથી શાબ્દબોધનો વિલંબ સિદ્ધ નથી. જેથી શાબ્દબોધના અભાવના પ્રયોજક તરીકે યોગ્યતાજ્ઞાનના અભાવને માનવાની પણ આવશ્યકતા
નથી.
| | તિ યોગ્યતાનિરૂપણમ્ II
વારિજાવતી | यत्पदेन विना यस्याऽननुभावकता भवेत् । आकाङ्क्षा वक्तुरिच्छा तु तात्पर्य परिकीर्तितम् ॥८४॥
મુવતી ! ... आकाङ्क्षा निर्वक्ति - यत्पदेनेत्यादि । येन पदेन विना यत्पदस्याऽ न्वयाननुभावकत्वं, तेन पदेन सह तस्याऽऽकाङ्क्षा । क्रियापदं विना कारकपदं नान्वयबोधं जनयतीति तेन तस्याऽऽकाङ्क्षा । वस्तुतस्तु क्रियाकारकपदानां सन्निधानमासत्त्या चरितार्थम् । परन्तु
घटकर्मताबोधं प्रति घटपदोत्तरद्वितीयारूपाकाङ्क्षाज्ञानं कारणम् । तेन - . घटः कर्मत्वमानयनं कृतिरित्यादौ न शाब्दबोधः । अयमेति पुत्रो राज्ञः
૧૩પ
