________________
સમજી શકાય છે. તેથી જ શાબ્દબોધ સ્થળે સર્વત્ર તાત્પર્યજ્ઞાનને કારણ માનવાની આવશ્યકતા ન હોવાથી શુકવાક્યોથી, તાત્પર્યજ્ઞાન વિના જ શાબ્દબોધ થાય છે. વૈદિકવાક્યાધીનશાબ્દબોધ સ્થળે તો અનાદિકાલીન લાઘવજ્ઞાનાત્મક તર્કસહકૃત અનુમાનથી અર્થનો નિર્ણય કરાય છે. દા.ત. “પિઝ્મતાનીમેત' ઇત્યાદિ સ્થળે “પિન્નતાનું અહીં બહુવચનાર્થ ત્રિ–સંખ્યાદિનો નિર્ણય અનુમાનથી થાય છે. “પિન્નતાનિતિનકુવાનાર્થઢિવાર્વિદુવવનવીવીન્' આ, તાદશાનુમાનનો આકાર છે. એ અનુમાનમાં “ત્રિત્વીદ્યર્થઋત્યને તાધવમ્' અર્થાત્ ત્રિર્વાદ્યર્થો વદુવવનસ્ય ન થાત્ તર્કિ तादृशोपस्थितिकृतं (चतुष्टवादिसङ्ख्याऽपेक्षया) लाघवं न स्यात्' ઇત્યાઘાકારક લાઘવજ્ઞાનાત્મક તર્ક સહકારી કારણ છે. જેથી તાદશાનુમાનથી ત્રિવસંખ્યાવિશિષ્ટ કપિન્જલ (પક્ષિવિશેષ) કર્મતાનો બોધ થાય છે. આ પ્રમાણે નવીનોની માન્યતા છે. અહીં ‘બાહું:' આ પદથી સૂચિત અસ્વારસ્યનું બીજ એ છે કે તાત્પર્યજ્ઞાનને શાબ્દબોધની પ્રત્યે કારણે ન માનીએ તો તાત્પર્યજ્ઞાનના સંશયથી શાબ્દબોધનો અભાવ ઉપપન્ન નહીં
થાય.
॥ इति कारिकावलीसमेतमुक्तावलीविवरणे शब्दपरिच्छेदः ॥
૦
૦
अथ स्मरणनिरूपणम् ।
| મુવતી ! पूर्वमनुभवस्मरणभेदाद् बुद्धदैविध्यमुक्तम् । तत्राऽनुभवप्रकारा दर्शिताः, स्मरणं तु सुगमतया न दर्शितम् । तत्र हि पूर्वानुभवः कारणम्। अत्र केचित्-अनुभवत्वेन न कारणत्वं, किन्तु ज्ञानत्वेनैव, अन्यथा स्मरणोत्तरं स्मरणं न स्यात्, समानप्रकारकस्मरणेन पूर्वसंस्कारस्य विनष्टत्वात् । मन्मते तु तेनैव स्मरणेन संस्कारान्तरद्वारा स्मरणान्तरं जन्यत इत्याहुः । तन्न । यत्र समूहालम्बनोत्तरं घटपटादीनां क्रमेण
૧૪૦
