________________
ત્યાં તે પદને યોરૂિઢ કહેવાય છે. પનાદ્રિ પદો, અવયવ શક્તિને લઈને પંકાવધિકજનિકર્તુત્વ (કાદવમાં જન્મ થવો)ને જણાવે છે અને સમુદાયશક્તિને લઈને પવૅન પદ્મને જણાવે છે. તેથી પદ્માદિઅર્થબોધક પનાદ્રિ પદો યારૂઢ કહેવાય છે. અહીં ‘વંગ’ પદથી મત્વાછિન્ને પક્ષાનિર્ણમિત્રમ્' ઇત્યાકારક શાબ્દબોધમાં અનાદિકાલીનતાત્પર્ય મનાય છે. પરિ યૌગિક પદોથી “ મન્ન: પ .' ઈત્યાઘાકારક શાબ્દબોધમાં તાદશ તાત્પર્ય ન હોવાથી ‘પ
વિ પદોને યોગરૂઢ માનવાનો પ્રસંગ નહીં આવે. પક્કજનિર્તુત્વ; કુમુદાદિમાં બાધિત ન હોવાથી તદર્થબોધનેચ્છાથી . કુમુદાદિમાં પણ રંગ શબ્દનો પ્રયોગ થશે – આવું નહીં કહેવું જોઈએ. કારણ કે રૂઢિજ્ઞાન, કેવલ યૌગિકર્થજ્ઞાનની પ્રત્યે પ્રતિબંધક મનાય છે. આશય એ છે કે ઉપર જણાવ્યા મુજબ પંનાદ્રિપદોથી પદ્મત્વાવચ્છિન્નપદ્મમાં રંગનિર્ગમનઃ ઈત્યાકારક શાબ્દબોધમાં અનાદિકાલીન તાત્પર્ય છે. તેથી पद्मत्वावच्छिन्नविशेष्यत्वाऽनिरूपितपङ्कजनिकर्तृत्वावच्छिन्नવિષયતા શાબ્દબોધની પ્રત્યે જરૂઢિજ્ઞાનને પ્રતિબંધક મનાય છે. જેથી કુમુત્વચ્છિન્ન વિશેષ્યતાનિરૂપિતપશ્કજનિકર્તવાવચ્છિન્નવિષયતાક શાબ્દબોધની પ્રત્યે રૂઢિજ્ઞાન પ્રતિબંધક હોવાથી કેવલ અવયવશક્તિથી કુમુદાદિમાં પંજ્ઞાતિ પદોનો પ્રયોગ નહીં થાય. પદ્મવાવચ્છિન્નપદ્મમાં તાદશ પ્રયોગ થવામાં કોઈ પ્રતિબંધક નથી. કારણ કે પત્વિવિછન્નવિશેષતાનિરૂપિતતાદૃશવિષયતા શાબ્દબોધ ઉક્ત પ્રતિબધ્ધતાવચ્છેદકાક્રાન્ત નથી. અન્યથા યથાશ્રુત મૂલ અનુસાર તો પદ્માદિમાં પણ પંજ્ઞાત્રિ પદોનો પ્રયોગ થઈ શકશે નહીં. તેથી મૂલગ્રંથનું ઉક્ત તાત્પર્ય સમજવું જોઈએ - આ પ્રમાણે પ્રાચીનો કહે છે. ગ્રંથકારે “પ્રશ' કહીને તેમના મતમાં અસ્વારસ્ય જણાવ્યું છે. જેનું બીજ દિનકરી-રામરુદ્રીથી
૧૦૨
