________________
એવા તદ્ધર્મિકતપ્રકારકજ્ઞાનમાત્રની પ્રત્યે વિરોધિ–પ્રતિબંધક છે. અહીં ‘તદુર્મિતવમાનિશ્ચય' પદ ‘અનાહાર્યાપ્રામાન્યજ્ઞાનાનાન્વિતતધર્મિતવમાવનિશ્વય' પરક છે. તેથી સ્પષ્ટ છે કે 'लौकिकसन्निकर्षाऽजन्यदोषविशेषाऽजन्यतद्धर्मिक तज्ज्ञानमात्रे अनाहार्याप्रामाण्यज्ञानानास्कन्दिततद्धर्मिकतदभावनिश्चयो विरोधी ।' અહીં પ્રતિબધ્ધતાવદક કોટિમાં ‘તૌસિન્નિષ્ણનન્ય' પદ નો નિવેશ ન કરીએ તો બાધબુદ્ધિના ઉત્તરક્ષણમાં લૌકિકસન્નિકર્ષથી ( ‘ઘટામાંવવભૂતતમ્' ઇત્યાકારક બુદ્ધિની ઉત્તરક્ષણમાં ચક્ષુરાદિસંયોગથી) જે તદ્ધર્મિકતત્તાબુદ્ધિ થાય છે, તેનો પ્રતિબંધ થશે. તેના નિવારણ માટે પ્રતિબધ્ધતાવચ્છેદકકોટિમાં તૌસિન્નિષ્ણનન્ય પદનું ઉપાદાન કર્યું છે. તેથી તાદશજ્ઞાન લૌકિકસન્નિકર્ષથી અજન્ય ન હોવાથી તેનો પ્રતિબંધ નહીં થાય.. પ્રતિબધ્ધતાવચ્છેદકકોટિમાં ‘દ્દોષવિશેષાનન્ય' પદનો નિવેશ ન કરીએ તો શો ન પીતઃ ઇત્યાઘાકારક બુદ્ધિ હોવા છતાં પિત્તાદિોષવિશેષથી ‘શવઃ પીતઃ' ઇત્યાઘાકારક બુદ્ધિ થાય છે, ત્યાં તાદશ બાધબુદ્ધિમાં પ્રતિબંધકત્વ ન હોવાથી વ્યભિચાર આવશે. તેના નિવારણ માટે પ્રતિબધ્ધતાવચ્છેદકકોટિમાં ‘ટ્રોવિશેષાનન્ય' પદનો નિવેશ કર્યો છે. તેથી તાદશ શવઃ પીતઃ’ ઇત્યાકારક બુદ્ધિ દોષવિશેષથી જન્ય હોવાથી તેમાં પ્રતિબધ્ધતા ન હોવાથી તાદશબાધબુદ્ધિમાં પ્રતિબંધકત્ત્વ ન હોય તો પણ વ્યભિચાર નહીં આવે. પ્રતિબંધકતાવચ્છેદકકોટિમાં ‘અનાહાર્ય' પદનો નિવેશ ન કરીએ તો; ‘વન્દ્વમાવવાનું હ્રદ્દ:' ઇત્યાકારક બાધકાલમાં વે વનિજ્ઞાનં ગાયતામ્' ઇત્યાકારક ઇચ્છાથી થતું જે ‘વનિમાન હવઃ’ ઇત્યાકારક જ્ઞાન છે તેને આહાર્યજ્ઞાન કહેવાય છે. આ આહાર્યજ્ઞાન કોઈપણ જ્ઞાનનું પ્રતિબંધક મનાતું નથી. પરન્તુ તેમાં પ્રતિબંધકત્ત્વની આપત્તિ આવશે. તેના નિવારણ માટે ‘અનાહાર્ય’ પદનો ઉપર જણાવ્યા મુજબ પ્રયોગ કર્યો છે. આવી
ન
પ
