________________
श्रीकल्पसूत्रे ॥३७४||
तस्मिन् काले तस्मिन् समये गौतमगोत्र इन्द्रभूतिरनगारः श्रमणस्य भगवतो महावीरस्य ज्येष्ठः सर्वतः प्रयमः अन्तेवासी-शिष्यो जातः। स कीदृशः इत्याह- 'इरियासमिए' इत्यादि । ईर्ष्यासमितः = ईर्यासमित्यायुक्तः, भाषासमितः, एषणासमितः आदानभाण्डामत्रनिक्षेपणासमितः उच्चारप्रस्रवण श्लेष्मशिङ्खाण जल्लपरिष्ठापनिका समितः, मनः समितः, वाक्समितः, कायसमितः, मनोगुप्तः, वाम्गुप्तः, कायगुप्तः, गुप्तः, गुप्तेन्द्रियः, गुप्तब्रह्मचारी" एतेषामीर्यां समितादि गुप्तब्रह्मचारिपर्यन्तानां पदानां व्याख्याऽस्य चतुस्सप्तत्यधिकैकशततम-१७४ सूत्र टीकातोऽवसेया। तथा-त्यागी= त्यागशीलः, बने लज्जुः=वनस्थलज्जालुवनस्पतिविशेषवत् सावद्यव्यापाराल्लज्जाशीलः । तपस्वी - पष्ठाष्टमादितपश्चर्या दुःखों से भरे हुए इस संसार रूपी सागर से मुझे तार दीजिए । तब श्रमण भगवान् महावीर ने 'यह इन्द्रभूति मेरा प्रथम गणधर होगा' इस प्रकार ज्ञान से देखकर पाँच सो शिष्यों सहितइन्द्रभूति को अपने हाथ से दीक्षा प्रदान की ।
उस काल और उस समय में गौतम गोत्रीय इन्द्रभूति अनगार श्रमण भगवान् महावीर के ज्येष्ठसब से प्रथम - शिष्य हुए । वह कैसे थे, सो कहते है-वह ईयसमित थे अर्थात् ईर्यासमिति से युक्त थे । इसी प्रकार भाषासमिति, एवणासमिति, आदानभाण्डमात्र निक्षेपणास मिति थे, उच्चार - प्रस्रवण श्लेष्मशिङ्घाणजल्ल परिष्ठापनिका समिति थे, मनःसमिति थे, वचनसमिति थे, मनोगुप्त अर्थात् मनोगुप्ति से युक्त थे, इसी प्रकार वचनगुप्त थे, कायगुप्त थे, गुप्त थे, गुप्तेन्द्रिय थे, गुप्तब्रह्मचारी थे। इर्यासमिति से लेकर गुप्तब्रह्मचारी तक के पदों का अर्थ १७४ वें सूत्र की टीका के हिन्दी भाषानुवाद से जान लेना चाहीए। वह त्यागी - त्यागशील थे । वनमें जो लाजवंती नामन वनस्पति होती है, उसके समान पापमय व्यापारों से लज्जाशील - संकोच
તે કાળે અને તે સમયે ગૌતમગાત્રીય ઇન્દ્રભૂતિ અણુગાર શ્રમણ ભગવાન મહાવીરના જયેષ્ઠ—સૌથી પહેલા શિષ્ય થયા. તેઓ કેવા હતા તે કહે છે—તે ઇર્યોસમિતિ હતા એટલે કે ઈર્થાસમિતિથી યુક્ત હતા, એજ પ્રમાણે ભાષાસમિતિ, એષણા સમિતિ, આદાન ભીડમાત્રનિક્ષેપણા સમિતિ હતા. ઉચ્ચાર પ્રશ્નવણુ શ્લેષ્મશિલાણુ જલ્લ પરિષ્ઠાપનિકા સમિતિ હતા, મનઃસમિતિ હતા, વચન સમિતિ હતા, કાય સમિતિ હતા, મનેગુપ્ત એટલે મનેાગુપ્તિથી યુક્ત હતા, એજ પ્રમાણે વચન ગુપ્ત હતા, કાયગુપ્ત હતા, ગુપ્ત હતા, ગુપ્તેન્દ્રિય હતા, ગુપ્ત બ્રહ્મચારી હતા. ઈયાં સમિતથી માંડીને ગુપ્તપ્રાચારી સુધીના પદોના અથ ૧૭૪માં સૂત્રની ટીકાના ગુજરાતી ભાષાનુવાદથી સમજી લેવા જોઇએ. તે ત્યાગીત્યાગશીલ હતા, વનમાં જે લાજવંતી નામની વનસ્પતિ થાય છે તેની જેમ પાપમય વ્યાપારાથી લજ્જાશીલ
શ્રી કલ્પ સૂત્ર : ૦૨
श्रीकल्पमञ्जरी टीका
इन्द्रभूतेः दीक्षाग्रहण वर्णनम् । ॥सू०१०६ ॥
॥३७४॥
