________________
श्रीकल्पसूत्रे
1180211
獎
मूलम् -- तेणं कालेणं तेणं समएणं समणस्स भगवओ महावीरस्स पट्टम्मि सिरिमुहम्म सामी अहेसि ॥ सू० ११८ ॥ छाया - तस्मिन् काले तस्मिन् समये श्रमणस्य भगवतो महावीरस्य पट्टे श्री सुधर्मस्वामी- आसीत् ॥०११८ ॥ टीका - "तेणं कालेणं तेणं समएणं" इत्यादि । तस्मिन् काले तस्मिन् समये श्रमणस्य भगवतो महावीरस्य पट्टे श्रीसुधर्मस्वामी आसित् । श्रीगौतमस्वामिनः केवलित्वात्पट्टस्याप्यत्वाभावेन श्रीमुधर्मस्वामिन एव पट्टे स्थापना । यतः आगमे- 'श्रुतं मे आयुष्मन् ! तेन भगवता एवमाख्यातम् । एवमुक्तम् । यदि केवलिनः पट्टे स्थापनाऽभविष्यत्तदा केवलिनः सर्वसाक्षात्कारात् कुतश्चिदपि श्राव्यविरहात् भगवता एवमाख्यातमेत्र मे श्रुतमिति नाकथयिष्यत् । अतः केवली पट्टे न स्थाप्यते । इति ।। सू०११८ ॥
मूल का अर्थ- 'ते काले णं' इत्यादि । उस काल और उस समय में श्रमण भगवान् महावीर के पाट पर श्रीसुधर्मा स्वामी थे । सू० ११८ ||
टीका का अर्थ-उस काल और उस समय में श्रमण भगवान् महावीर के पाट पर श्री सुधर्मास्वामी थे । श्री गौतम स्वामी केवली हो चुके थे, अतः पाट पर नहीं बैठे; इस कारण सुधर्मा स्वामी पाट पर प्रतिष्ठित किये गये । इस का कारण यह है- आगम में 'हे आयुष्मन् ! मैंने सुना है, उन भगवान ने ऐसा कहा है ' ऐसा उल्लेख है । अगर पाट पर केवली की स्थापना होती तो केवली सर्वदर्शी - सर्वज्ञ होते हैं, उन्हें किसी से कुछ सुनने की आवश्यकता नहीं होती, तो फिर वह ऐसा कहते कि - 'भगवान् ने ऐसा कहा है, मैंने सुना है ।' अत एव केवली पाट पर प्रतिष्ठित नही किये जाते ।। सू०११८ ॥
સુધર્મા
नेते समये भगवान महावीरना निर्वाणु मह સ્વામી કરતાં પહેલા હક્ક ગૌતમ સ્વામીના
भूज ने टीना अर्थ - 'तेणं कालेणं' धत्याहि ते તેમની પાટે સુધર્મોસ્વામી બિરાજ્યા એમ શાસ્ત્રોક્ત કથન છે. હતા, કારણ કે તેઓ દીક્ષામાં વડીલ હતા તેમ જ કેવલી પણ હતા, ત્યારે સુધર્મા સ્વામી ‘કૈવલી’ પણ ન હતા, તેમ જ દીક્ષા અને વયમાં પણ ગૌતમ સ્વામી કરતાં નાના હતા તે ગૌતમ સ્વામીને બદલે સુધર્મા સ્વામી પાટ ઉપર બિરાજીત થયા તે કેમ બન્યું ?
તેના પ્રત્યુત્તરમાં શાસ્ત્રોક્ત બ્યાન એમ છે કે ‘હું આયુષ્મન! મેં સાંભળ્યું છે કે તે ભગવાને એમ કહ્યું છે ’ કેવલી પાટ ઉપર બેસે તે કેવલી સજ્ઞ અને સહૂદી હાય છે, અને તેને કાઈના પ્રવચનના ઉલ્લેખ કરવાની આવશ્યકતા રહેતી નથી. પાટે સ્થિત થયેલ વ્યક્તિ ભગવાનના પ્રવચનના ઉલ્લેખ ન કરે તેા ભગવાનના શાસનના લેાપ થાય માટે ગૌતમ સ્વામી પાટે ન બિરાજ્યા. (સ્૦૧૧૮)
શ્રી કલ્પ સૂત્ર : ૦૨
海灣海
कल्प
मञ्जरी टीका
भगवतः पट्ट
वर्णनम् । ॥सू०११८॥
॥४७२॥
