________________
श्रीकल्पसूत्रे
कल्प मञ्जरी टीका
॥३८२॥
टीका-"तए णं अग्गिभूई माहणे" इत्यादि। तताइन्द्रभूतेर्दीक्षाग्रहणानन्तरं खलु अग्निभूतिर्बाह्मणः सर्व विद्यापारगः समस्त विद्यापारङ्गतः, इन्द्रभूतिरिव चिन्तयति-सत्यम्=यथार्थम् सः महावीरो महान् ऐन्द्रजालिका मायावी दृश्यते। अनेन मम भ्राता इन्द्रभूतिः वञ्चितः छलितः, अधुना अहम् गच्छामि, गत्वा च असर्वज्ञ सन्तमपि आत्मानं स्वं सर्वशं मन्यमानं तं धूर्त पराजित्य परास्तीकृत्य मायया वश्चितं मम भ्रातरं प्रतिनिवर्तयामि% आनयामि इति विचार्य पञ्चशतशिष्यैः परिवृतः सगर्व यथास्यात्तथा प्रभुसमीपे श्रीमहावीरपाचे प्राप्तः तः तम्= अग्निभूति भगवान्-श्रीमहावीर प्रभु, नामसंशयनिर्देशपूर्वतदीयनाम तहृदयस्थितसंशयमूचनपुरस्सरं सम्बोध्य एवं वक्ष्यमाणं वचनम् अवादीत्-उक्तवान् , तथा हि-'भो अग्निभूते । तब मनसि कर्मविषये संशयो वर्तते' यत् कर्म अस्ति वा-अथवा नास्ति ? यतो वेदवचनमिदमस्ति-"पुरुष एवेद °U° सर्व यद्भूतं यच्च भाव्यम्"
टीका का अर्थ-इन्द्रभूति की दीक्षा के पश्चात् सब विद्याओं में निपुण अग्निभूति ब्राह्मण ने इन्द्रभूति के समान विचार किया-सच है, यह महावीर महाइन्द्रजालिया दिखाई देता है। उसने मेरे भाई इन्द्रभूति को भी छल लिया। अब मैं जाता हूँ और असर्वज्ञ होने पर भी अपने को सर्वज्ञ समझनेवाले उस मायावी को परास्त करके माया से ठगे हुए अपने बन्धु इन्द्रभूति को वापिस लाता हूँ ! इस प्रकार विचार कर वह अग्निभूति अपने पाँचसौ शिष्यों के साथ, अभिमान सहित, भगवान् के समीप गये। भगवान् ने अग्नि- भूति का नाम लेकर तथा उनके हृदय में स्थित सन्देह को मुचित करते हुए, संवोधन किया और इस प्रकार कहा-'हे अग्निभूति ! तुम्हारे मन में कर्म के विषय में सन्देह रहता है कि कर्म है अथवा नहीं है ?' वेद का वचन है कि-"पुरुष एवेद "U° सर्व यद् भृतं यच्च भाव्यम्"। इस वाक्य का आशय यह है कि यह जो वर्तमान है,
ટીકાનો અર્થ–ઇન્દ્રભૂતિની દીક્ષા પછી સઘળી વિદ્યાઓમાં નિપુણ અગ્નિભૂતિ બ્રાહ્મણે ઈન્દ્રભૂતિના જે વિચાર કર્યો કે વાત જરૂર સાચી છે કે તે મહાવીર એક મહાન ઇન્દ્રજાળી લાગે છે. તેણે મારા ભાઈ ઈન્દ્રભૂતિને પણ ઠગી લીધા. હવે હું જાઉં છું અને અસર્વજ્ઞ હોવા છતાં પણ પિતાને સર્વજ્ઞ સમજનાર માયાવીને પરાસ્ત કરીને માયાથી ઠગાએલા મારા ભાઈને પાછા લાવીને જ જંપીશ આ પ્રમાણે નિર્ણય કરીને તે અગ્નિભૂતિ પિતાના પાંચસો શિષ્યોની સાથે અભિમાનપૂર્વક ભગવાનની પાસે ગયા.
ભગવાને અગ્નિભૂતિને તેના નામથી સંબોધન કરીને તથા તેમના હૃદયમાં રહેલા સંદેહને જાહેર કર્યો. ભગવાને આ પ્રમાણે કહ્યું- હે અગ્નિભૂતિ ! તમારા મનમાં કમને વિષયમાં સંદેહ રહે છે કે કેમ છે કે નથી ? વેદનું વચન
"पुरुष ए वेद U" सर्व यद्भूतं यच्च भाव्यम्" मा पायने। आशय से छे 3 24 त भान छ, के भूत
अग्निभूतेः कर्मविषयक संशय निवारण
वर्णनम्। ॥सू०१०७॥
॥३८२॥
શ્રી કલ્પ સૂત્ર: ૦૨
