Book Title: Jambudwip Pragnaptisutram Part 02
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
१६४
जम्बूद्वीपप्रनप्तिसूत्र तत्रायामो दैय॑म् विष्कम्भो विस्तारः संस्थानम् आकारविशेपः परिणादः परिधिश्चेत्येषां समाहारस्तथाभूतेन; यथा सम्भवमस्ति विस्तीर्णतरक एव तत्र-विष्कम्भेणाति विस्तारयुक्त एव साधिक चतुरशीति पट् शताधिक त्रयस्त्रिंशद्योजनसहस्रप्रमाणत्वात् , विस्तारकः अतिविपुलः संस्थानेन-पल्यकरूपेण महत्तरक एव अतिमहानेव आयामेन, सुप्रमाणतरक एच बृह
प्रमाणक एव परिणाहनेन्येव योजना बोध्या, अत एव 'महाविदेहा य इत्थ मणूसा परिवसंति' महाविदेहाः महान् गरीधार देहः शरीरम् आभोग इति यावत येषां ते तथा, यद्वा महान् गरीयान देहः शरीरं फलेवरं येषां ते महाविदेहाश्चात्र-महाविदेहवर्षे मनुष्याः परिवसन्ति, 'महाविदेहे य इत्यदेवे महिदीए जाव पलिओवमटिइए परिवसई' महाविदेहश्चात्र देवः परि वसतीत्युत्तरेण सम्बन्धः स च कीदृशः ? इत्याह-महद्धिको यावत् पल्योपमस्थितिकः, इह है अर्थात् एक लक्ष प्रमाण जीवा चाला होने से यह आयाम की अपेक्षा महत्तर कही है, कुछ अधिक ८४ हजार ६ सौ ३३ योजन प्रमाण युक्त होने से यह विस्तीर्ण तरक ही है, पल्पक रूप संस्थान से युक्त होने के कारण यह विपुल तरक ही है, तथा परिणाह-परिधि से यह सुप्रमाणतरक ही है। अतएव यहां के मनुप्यमहाविदेह महान अतिशय विशिष्ट-भारी है-देह-शरीर-जिन्हों का ऐसे होते हैं विजयों में सर्वदा ५०० धनुषकी ऊंचाई वाला शरीर होता है तथा देवकुरु और उत्तरु कुरु में तीन कोश जितना ऊंचा शरीर होता हैं इसी महाविदेहता को लेकर अकर्मभूमिरूप भी देवकुरु और उत्तर कुरु इन क्षेत्रों को महाविदेह के भेद रूप से परिगणित किया गया है इस महाविदेहता से युक्त यहां रहते हैं और इन्हीं मनुष्यों के सम्बन्ध से इस क्षेत्र को महाविदेह कह दिया गया है तथा (महाविदेहे य इत्थदेवे महिदीए जाव पलिओवमट्टिइए परिवसह, से तेणटेणं गोयमा ! एवं वुच्चइ महाविदेहे वासे२) महाविदेह नाम का તર છે, મહત્તર છે તથા સુપ્રમાણુ તરક છે એટલે કે એક લક્ષ પ્રમાણ છવાવાળું હેવાથી આયામની અપેક્ષાએ મહત્તર છે. કંઈક અધિક ૮૪ સહસ્ત્ર ૬ સે ૩૩ એજન પ્રમાણ યુક્ત હેવાથી એ વિસ્તીર્ણ તરક જ છે. પથંક રૂપ સંસ્થાનથી યુક્ત હવા બદલ એ વિપુલ તરક જ છે. તેમજ પરિણહ-પરિદ્ધિથી એ સુપ્રમાણ તરક જ છે. એથી અહીંના મનુષ્ય મહા વિદેહ, મહાન અતિશય-વિશિષ્ટ ભારી છે જેમનાં શરીરે એવા ભારી હોય છે, વિજયોમાં સર્વદા ૫૦૦ ધનુષની ઊંચાઈવાળું શરીર હોય છે, તેમજ દેવકુરુ અને ઉત્તર કુરુમાં ત્રણ ગાઉ જેટલું ઉંચું શરીર હોય છે. આ મહાવિદેહતાને લઇને અકર્મ ભૂમિ રૂપ પણ દેવકુરુ અને ઉત્તરકુરુ એ ક્ષેત્રને મહાવિદેહના ભેદ રૂપથી પરિગણિત કરવામાં આવેલ છે. આ મહાવિદેહતાથી યુક્ત અહીં રહે છે અને એ મનુષ્યના સંબંધથી આ ક્ષેત્રને महाविड ४ामा मावेस छ. भर 'महाविदेहे अ इत्थदेवे महिद्धिए जाव पलिओवमदिइए परिवसइ, से तेगडेणं गोयमा'! एवं कुच्चए' महाविदेहे वासे २५ भावि नाम४ ३१
