Book Title: Jambudwip Pragnaptisutram Part 02
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रकाशिका टीका-चतुर्थवक्षस्कारः सू०४४ रम्यकवर्षनिरूपणम्
· ५२९ 'कूडा' कूटानि 'पण्णत्ता' प्रज्ञप्तानि 'तं जहा' तद्यथा-कूटाष्टक नामनिर्देशाय गाथामुपन्यस्यति'सिद्धे १' इत्यादि-सिद्ध-सिद्धायतनकूटं तच समुद्रदिशि वर्तत इति प्रथमम् १ 'रुप्पी' रुक्मी-रुक्मिकूटम्, तच्च पञ्चमवर्षधरपतिकूटमिति द्वीतियम् २, 'रम्मग' रम्यकं-रम्यककूट तच्च रम्यक्षेत्राधिपदेवकूटं मूले प्राकृतत्वाद्विभक्तिलोपः इति तृतीयम् ३ 'गरकता' नरकान्ता नरकान्तानदी देवीकूटम् इति चतुर्थश् ४, बुद्धि' बुद्धि-बुद्धिकूट-महापुण्डरीकहूददेवी कूटमिति पञ्चमम् ५, 'रुप्पकूला य' रूप्यकूला च रूप्यकलानदी देवीकूटं च शब्दः समुच्चये इति पष्ठ कूटस् ६ । 'हेरण्णवय' हैरण्यवतं-हैरण्यवतं कूटं हैरण्यवतक्षेत्राधिपदेवकूटम्, अत्र विभक्तिलोपः प्राकृतत्वात् इति सप्तमम् ७, 'माणिकंचण' मणिकाञ्चन-मणिकाञ्चनकूटम् अत्रापि विभक्तिलोपः प्राग्वद्वोध्यः 'अट्ट' अष्ट 'रुप्पिमि' रुक्मिणिगिरौ 'कूडाई कूटानि शिखराणि प्रज्ञप्तानि ८॥ इति एतेषां मानं निरूपयति 'सव्वे वि एए' सर्वाणि अष्टापि एतानि अनन्तरोक्तानि पूर्वापरायतश्रेण्या व्यवस्थितानि पंचसइया' पञ्चशतिकानि पञ्चशतयोजनप्रमाणानि हे गौतम ! आठ कूट कहे गये हैं 'तं जहा' उनके नाम इस प्रकार से हैं 'सिद्धे, रुप्पी, रम्भग, णरकंता, बुद्धि, रुप्पकूला य, हेरण्णव य, मणिकंचण अह य रुपि मि कूडाई' १ सिद्धायतनकूट यह लवण समुद्र की दिशा में है २ रुक्मीकूट-यह पांचवे वर्षधर के अधिपति देवका कूट है ३ रम्यककूट-यह रम्यक क्षेत्र के अधिपति देवका कूट है प्राकृत होने से यहां मूलमें विभक्ति का लोप हो गया है। नरकान्ताकूट यह नरकान्ता नदी की देवी का कूट है ५ बुद्धिकूट यह महापुण्डरीक हद वर्तिनी देवी का कूट है ६ रूप्पकूला कूट-यह रूप्यकूला नदी की देवी का कूट है ७ हैरण्यवत कूट-यह हैरण्यवत क्षेत्र के अधिपति देवका कूट है। ८ वां कूट मणिकांचनकूट-यह मणिकांचन नामके देवका कूट है इस प्रकार से ये आठ कूट है 'सव्वे वि एए पंच सइया रायहाणीओ उत्तरेणं' ये सब कूट पांचसो योजन के विस्तार वाले हैं तथा इन कूटों के जो अधिपति देव हैं उन सबकी
मा दूटो भावसा . 'तं जहा' टोना नाम मा प्रभाव छ-'सिद्धे, रुप्पी, रम्मग, णरकता, बुद्धि रुप्पकूला य, हेरण्णवय, मणिकंचण अट्ठ य रुप्पिमि कूडाई १ सिद्धायतन ફૂટ, આ ફૂટ લવણ સમુદ્રની દિશામાં છે. ૨ રૂફમીકૂટ–આ ફૂટ પાંચમાં વર્ષધરના અધિપતિ દેવને છે. ૩ રમ્યક ફૂટ–આ ફૂટ રમ્યક ક્ષેત્રના અધિપતિ દેવને છે. પ્રાકૃત હોવાથી અહીં મૂલમાં વિભકૃિત–લેપ થઈ ગયો છે. ૪ નરકાન્ત ફૂટ–આ નરકાન્તા નદીની દેવીને ફૂટ છે. ૫ બુદ્ધિ ફૂટ-આ મહા પુંડરીક સુંદવતિની દેવીને ફૂટ છે. ૬ રુખ્યકૂલા કૂટ–આ રૂકૂલા નદીની દેવીને ફૂટ છે. ૭ હરણ્યવત ફૂટ-આ હૈરયવત ક્ષેત્રના અધિપતિ દેવને ફૂટ છે. ૮ મણિકંચન ફૂટઆ મણિકાંચન નામે દેવને ફૂટ છે. આ પ્રમાણે એ આઠ दूटो छे. 'सव्वे वि एए पंचसइया रायहाणीओ उत्तरेणं' से माटी ५००, ५०० योजन જેટલા વિસ્તારવાળા છે. તથા એ ફૂટના જે અધિપતિ છે તે બધાની રાજધાનીઓ
ज० ६७
