Book Title: Jambudwip Pragnaptisutram Part 02
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रकाशिका टीका-चतुर्थवक्षस्कारः सू. ४३ नीलवन्नामकवर्षधरपर्वतनिरूपणम् ५१३ प्रवहे पञ्चविंशतियोजनानि विष्कम्भेण अर्द्धयोजनमुद्वेधेन मुखे-सार्द्धद्विशती योजनानि विष्कम्भेण पञ्चयोजनान्युद्वेधेनेति, अत्र प्रबह खयोर्हरिसलिला दृष्टान्ते वक्तव्ये हरिकान्ता दृष्टान्तोक्तिः 'समानवर्णकत्वात्तयोहरिसलिलाप्रकरणेऽपि हरिकान्तातिदेशसूचनार्था । अथास्मिन्नीलगिरौकूटानि वर्णयितुमुपक्रमते-'णीलवंतेणं भंते !' इत्यादि-नीलवति खलु महन्त ! 'वासहरपन्चए' वर्षधरपर्वते 'कइ कति 'कुटानि 'पणत्ता' प्रज्ञातानि, अस्य प्रश्नस्योत्तरं हरिकान्ता सलिला" ऐला स्वतन्त्र रूप से सूत्र का प्रतिपादन किया गया है। इसके द्वारा यह समझाया गया है कि जिस प्रकार से हरिकान्ता नदी के प्रयह आदि के सम्बन्ध में पहिले वर्णन किया गया है वैसा ही वर्णन प्रवह आदि के सम्बन्ध में इस महानदी का भी कर लेना चाहिये । तथा च यह नदी प्रवाह में विष्कम्भ की अपेक्षा २५ योजन की है एवं उदेध की अपेक्षा अर्द्ध योजल की है मुख में यह २५० योजन की विष्कम्भ की अपेक्षा है और उछेध की अपेक्षा ५ योजन की है यहां यद्यपि प्रवह में हरि महानदी का दृष्टान्त वक्तव्य था पर जो हरिकान्ता महानदी का दृष्टान्त दिया गया है वह इन दोनों के समान वर्णक होने की अपेक्षा से दिया गया है तथा हरिनदी के प्रकरण में भी हरिकान्ता को दृष्टातरूप कहलेना चाहिये इस बात की सूचना के निमित्त है। । इस नीलवान् पर्वत के ऊपर के कूटों की वक्तव्यता- गौतमने इस नीलधान वर्षधरपर्वत के कूटों को जानने के निमित्त प्रभु से ऐसा पूछा है-'णीलवंते णं भंते! दासहरपव्वए कह कूडा पण्णत्ता' हे भदन्त ! नीलवान् वर्षधर पर्वत के ऊपर कितने कूट कहे गये है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं
તત્ર રૂપમાં પ્રતિપાદન કર્યું છે. એના વડે એ સમજાવવામાં આવ્યું છે કે જેમ હરિ.. કાન્હા નદીના પ્રવાહ વગેરેના સંબંધમાં પહેલાં વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે, તેવું જ વર્ણન પ્રવહ વગેરેના સંબંધમાં આ મહાનદી વિશે પણ કરી લેવું જોઈએ, તથા આ નદી પ્રવાહમાં વિષ્ક્રભની ' અપેક્ષાએ ૨૫ પેજન જેટલી છે. તેમજ ઉધની અપેક્ષાએ અર્ધ જિન જેટલી છે. મુખમાં આ નદી ૨૫૦ એજન વિધ્વંભની અપેક્ષાઓ છે, અને ઉધની અપેક્ષાએ ૫ોજન જેટલી છે. અહીં જે કે પ્રવાહમાં હરિ મહાનદીનું દષ્ટાન્ત આપવાનું હતું પણ જે હરિકાન્તા મહાનદીનું દષ્ટાન્ત આપવામાં આવ્યું છે તેની પાછળ આ કારણ છે કે એ બને સમાન વણુંક ધરાવે છે. તેમજ હરિ નદીના પ્રકરણમાં પણ હરિકાન્તાને દષ્ટાન્ત રૂપમાં ગણવી જોઈએ. એ વાત એનાથી સૂચિત થાય છે.
આ નીલવાન પર્વત ઉપરના ફૂટેની વક્તવ્યતા - ગૌતમ સ્વામીએ આ નીલવાનું વર્ષધર પર્વતના કૂટે વિશે જાણવા માટે પ્રભુને प्रश्न ये.' 'णीलवंतेणं भंते ! वासहरसबए कइ कूडा पण्णत्ता' हे महत!. नासवान् १५५२ प ५२ साटो माया छ ? सना याममा प्रभु ९ छ -'गोयम । णव ,
ज० ६५
