________________
રત્નત્રયી
ખીશું. બીજી રીતે કહીએ તો જીવન ક્રિયાના બે બાજુના માણસને ગમે તેટલી હરકત પડે તે ભેદ થાય છે પૂલ અને સૂમ, વર્તન એ સ્થૂલ તરફ દુર્લક્ષ્ય રાખી-ધર્મિષ્ટપણનો ડોળ રાખક્રિયાનું એકરૂપ છે. ખાવું, પીવું, બેલવું, ચાલવું, વામાં તેનાથી લગારે કચાસ દેખાડવામાં આવતી દેડવું વિગેરે જે બધું દૃષ્ટિમાં આવે છે, તે આપણી નહીં. હવે જ્યારે તે દંભી માણસનું ખાનગી સ્થલ ક્રિયા છે. પ્રથમ આપણે આ સ્થલ ક્રિયાના જીવન તપાસવામાં આવ્યું ત્યારે જણાયું કે તે સંબંધમાં વિચાર ચલાવીશું.
અમુક દુવ્યસન સેવતા હતા. આ બધું શું મુખ્યપણે, વર્તનરૂપ સ્થૂલ ક્રિયામાં, હાલ સાદાઈ
બતાવે છે? ક્યાં પવિત્ર તીર્થ સ્થળ, કયાં ધર્મઅને સરળતાનાં તો ઓછાં જણાય છે. જ્યાં ત્યાં
શાળા, કયાં હવા ફેર, ક્યાં દંભ, કયાં બીજના પ્રાયઃ તેમાં કૃત્રિમતા, આડંબર, વક્રતા (Incons
દેષ કાઢવાની વૃત્તિ અને કયાં દુર્વ્યસન, ” istency), અસંબદ્ધતા, ભિન્નતા અને વિરૂદ્ધતા હવે વધારે ઉદાહરણ આપી તમને હું કંટાળા નજરે પડે છે. નથી હોતાં તેમાં બેય કે લક્ષ્ય, નથી આપીશ નહીં. કારણ કે આધુનિક સમયમાં કપટ હોતાં તેમાં ક્રમ કે કળા. એકજ વ્યક્તિનાં ખાનગી અને વક્રતાવાળા, માયાથી ભરેલા વર્તનના આવા અને જાહેર વર્તન જુદાં જુદાં. ધાર્મિક સ્થળ અને બનાવે ડગલે ડગલે પળે પળે આપણા દૃષ્ટિપથમાં વ્યાપાર સ્થળામાં પણ તેમજ. સર્વત્ર વિરોધ અને આવે છે. અસંબદ્ધતાનું જ રાજ્ય. દાંત દેખાડવાના અને ચાવવાના જુદા. એ તે પોથીમાંહેલા રીંગણાં જેવી જ
આપણા વર્તનને લગતી સર્વ ક્રિયાઓ કરનાર વાત છે. હવે ઉપરોક્ત વર્તનની વક્રતા અને કૃત્રિમતા *
તો આપણે જીવ કે આત્મા જ છે. અને આપણે એક બે દષ્ટાંત આપી સ્પષ્ટ કરવા પ્રયત્ન કરીશ -
કરવા પ્રયત્ન કરીશ.
1 આત્મા શુદ્ધ નહીં હવાથી, રાગદ્વેષથી કલુષિત હેવાથી,
આપણી ક્રિયાઓ પણ તેવી જ રીતે કલુષિત થાય ૧ “એક વખતે એમ જાહેર ખબર દ્વારા જાણ છે, અને આપણું વર્તનમાં તે રાગદ્વેષનાં સ્વરૂપે
વામાં આવ્યું કે એક વક્તા અમુક સંસ્થાના જેવાં કે ક્રોધ, માન, લોભ અને માયા ઉતરે છે. આ વિદ્યાર્થીઓ સમક્ષ અમુક વિષય ઉપર ભાષણ છેલો પટરૂપી કષાય તે આધુનિક જીવનમાં પિતાની આપશે. ભાષણના સમયે જણાયું કે તે ભાષ- હદ બહારની સત્તા જમાવી બેઠા છે અને તેને લીધે અનેક ણકારે ભાષણને બદલે તે વિદ્યાર્થીઓની જેમ ખરાબ કામ કરવા તરફ આપણે વળીએ છીએ. સંક્ષે તેમ પરીક્ષા લેવા માંડી અને તરત જ પરિણામ પમાં પિતાના અનેક પ્રકારના દોષે છુપાવવા સારૂ, જાહેર કરી આપ્યું કે બે આની પણ સંતોષ સમાજસેવાને આશ્રય લેવા જેવું વર્તન ઘણે સ્થળે થયું નથી. અને પાછળથી પિતાના પાસે આવ- જોવામાં આવે છે. દુનીઆ કેવી આગળ ધસે છે નારા માણસને કહ્યું કે હું પરીક્ષા લેવા જ તે જોવું નહીં–અરે-તે વિષે અપરિચિત રહેવું અને ગયો હતો, અને તે સંસ્થામાં જોઈએ તેવું શિક્ષણ સમાજના નેતાનું પદ ભોગવવું અને કપટભાવપૂર્વક
અપાતું નથી. વર્તન-વક્રતા તે આનું નામ.” તે નીભાવવા ઘડભાંગ કરવી એ કંઇ યોગ્ય કહેવાય એક વધુ દષ્ટાંત લઈએ.
નહીં. તેથી તે અહં૫દ બળવાન સત્તા ભોગવે છે ૨ એક તીર્થસ્થળની ધર્મશાળામાં ચેડા કહેવાતા અને અંતે સમાજ છિન્નભિન્ન થાય છે. અત્યારે
જાત્રાળુઓ હવાફેર માટે તબીઅત સુધારવા આપણા સમાજમાં સર્વત્ર શું જણાય છે? ત્રિકાળ ઉતર્યા હતા. એક મુસાફર બીજા મુસાફરની અબાધ્ય સિદ્ધાંત એક બાજુ અને બીજી બાજુ ખોડ ખાંપણ કાઢવામાં શરા હતા. પોતે ધર્મ અનેક રૂઢિબંધને, ગતાનુચિતકપણ, અંધશ્રદ્ધામયજ કરે છે અને બીજા અધર્મી જ છે એમ જ્યાં વર્તન, પિતાને જ કકકે ખરો કરાવવા જેટલો કદાત્યાં આડંબર કરતે, મંદિરમાં રાગડા કાઢી, ગ્રહ. પરિણામ એ આવ્યું છે કે આપણે વિવેક વગર
