________________
રત્નત્રયી
૨૯૭ ચિત્ર! બંધુઓ ! શું તેથી નિરાશ થઈ ગયા? લાખો ર્થક અને નિષ્ફળ નીવડે છે. જીવન અધમ બને નિરાશાઓમાં અમર આશાઓ છુપાએલી છે. છે. જીવન નામનું જ હોય છે. અરે-તે તે ધીમું બધુઓ! આશાવાદી બનો અને સજજ થાઓ. મરણ જ કહેવાય, ચાલો બીજું દૃષ્ટાંત લઈએ, ઉદ્યમ કરીશું તે તેમાં પણ સુધારો થઈ શકશે. ઉપરોક્ત છાપ માહીતીઓ-વીગતોથી બનેલું જાણ- ૨ ધારો કે મજુરી કરવાથી પૈસા મળે છે' એમ પણું, માન્યતા અને વર્તન સંબંધી હમણાં આપવામાં જાણવામાં આવે ત્યારે “નસીબથી પૈસા મળે આવેલા ટુંક અને ભિન્ન ભિન્ન વર્ણન દરમ્યાન તે છે એમ માનવામાં આવે અને પિસા મેળવવા ત્રણે વચ્ચે કેવો સંબંધ છે તે સમજાવવા પ્રત્યે રસ્તામાં ચાલતા જોશીને પુછવામાં આવે યા સહેજ પ્રયત્ન કરવામાં આવ્યો છે. જાણપણાનો આધાર તે ધનવાની અદેખાઈ કરવામાં આવે અને લઇ, પૂર્વ કાળના કે વર્તમાનકાળના સંરકારે અને તેમને લુંટવામાં આવે. લુંટવા જતાં પણ પૈસા વાતાવરણને ગુણોને આધીન થઈને માની લેવામાં મળે કે ન મળે પણ અનીતિ, આળસ, અદેઆવેલી માન્યતાઓથી મોટે ભાગે પ્રેરાએલું કે ઘડા- ખાઈ, હિંસા વગેરે દેશે તે જરૂર જીવનમાં યેલું કે ઘડાતું આપણું વર્તન હોય છે. તે ત્રણે આવે. આ દાખલામાં પણ જાણપણું માન્યતા વચ્ચે દેખાતા સંબંધ કે વિરોધ વિષે હવે પાંચ છ અને વર્તન ત્રણે એક બીજાથી વિરૂદ્ધ છે. અને ઉદાહરણે લઈશું, અને તેમાંથી નીકળતા સારના પરિણામે જીવન અધમ બને છે.” સંબંધમાં થોડીક ચર્ચા કરીશું– ૧ જીવન સાથે જોડાએલું એવું જે દરદ તે વિષે
આ પ્રકારનું જીવન ઘોર જંગલમાં ભૂલા પડ્યા એક દષ્ટાંત લઈએ. ધારો કે જે દરદ દવાથી જેવું છે. અહીં તહીં ભટકવા છતાંયે જગલમાંથી મટે છે” એવું પુસ્તકોમાંથી કે બીજાઓ પા- બહાર નીકળતું નથી, બહાર નીકળવાના માર્ગ વિનાની સેથી જાણવામાં આવે, ત્યારે દરદ એની ભુલવણી એજ આવા પ્રકારના જીવનનું સ્વરૂપ છે. મેળે મટી જાય છે અને મટશે એવું માની નથી હોતા તેમાં રસ કે આનંદ કે નથી થતાં લેવામાં આવે અને તે મતને આગ્રહ કરવામાં
તેમાં વિકાસ કે અભિવૃદ્ધિ. પ્રાયઃ કલેશ અને ગુંચઆવે અને ખાનગી જીવન તપાસતાં “દરદ
વાડે તેમાં જણાય છે, કારણ કે તેમાં માર્ગ કે મટાડવા દોરા ધાગા કરવામાં આવે અને
સાધનને અભાવ છે. માર્ગ મળે તે જ ધારેલી દેરા ધાગા કરતાં કાકાલીય ન્યાયથી જે દાચ જગ્યાએ જઈ શકાય. માર્ગ વગર-ભટકવાનું જ દરદ છેડીકવાર માટે પણ શમ્યું તે પાછું
ન થાય. અરે માર્ગના અભાન ઉપરાંત દુષ્કર્મ રૂપી અજ્ઞાન વહેમ-ખોટો મત અને તેવા મતો ધાર રાત્રી હોય અને તેમાં પણ તેના પરિપાકરૂપી આગ્રહ જીવનમાં પેસતાં વાર લાગતી નથી, અતિ વરસાદ સાથે વાવાઝોડું હોય તે વળી શી દશા
થાય ! એ તે વીતી હોય તે જ જાણે. અરૂણેાદયની આ પ્રમાણે જાણપણું, માન્યતા અને વર્તનમાં વાટ જોતાં બેસી રહેવું જ પડે. પરંતુ પ્રકાશ થતાં સસંબંધ તો દર રહે પણ અસંગતપણું કે વિરોધ ચાલવાનો ઉદ્યમ કરવાનું મન થાય-ચાલવા માંડે હેય તે પરિણામ ભયંકર આવે છે.
અને માર્ગને ભાન વગર પણ ભટકતાં સદભાગ્યે આ પ્રકારના જીવનમાં વર્તનને આધાર માન્યતા કેઈ માર્ગદર્શક મળી આવે તો જ માર્ગ પ્રાપ્તિ થાય, નથી, માન્યતાને આધાર માહીતી કે જાણપણું નથી નહીં તે ત્યાં સુધી જીવન ઉદ્દેશ-જીવન લક્ષ્ય સમઅને તમે જાણે છે તેમ પાયા વિનાનું મકાન જ્યા વગર ચોરાશીના ફેરામાં ફરવાનું જ રહ્યું અને જલ્દી પડી જાય છે. વધુમાં તે ત્રણેમાં એક બીજા અજ્ઞાન અને મેહમાં ફસાયેલા જ રહેવાનું થયું. સાથે વિરોધ અને ભિન્નતા હોવાથી તે જીવન નિર- ચાલો એક વધુ દૃષ્ટાંત લઈએ.
