________________
આપણુ‘ ખમાસમણુ' અથવા પ્રણિપાત સૂત્ર
ઉદ્ભવી શકતું નથી. આ પ્રમાણે અસબદ્ધ અને પરસ્પર વિરાધપૂર્વક જાણુવામાં, માનવામાં અને વર્તવામાં આવે તેા જીવનમાં વક્રતા અને કડવાશજ પરિણમે છે. પરંતુ જો તે ત્રણે સુસંગત થાય અને તેમાંથી વિરાધ ઉડી જાય તેા પછી જીવનમાં એર મીઠાશ અને મધુરતા આવે છે.
આટલુ વિચાર્યાં પછી સમજાયું હશે કે ઉચ્ચ વર્તન માટે દૃઢ નિશ્ચયેા જોઇએ. તે નિશ્ચયા દૃઢ થવા પુરતાં ન્યાયપુરઃસર થએલાં નિર્ણયા જોઇએ અને તેવા નિર્ણયા માટે સુવિચારણા જોઈએ અને તે સુવિચારણાની પીઠ પાછળ શુદ્ધ જાણપણું જોઇએ. સૌથી પહેલાં આપણું જાણુપણું—આપણી માહીતીઓ સર્વ રીતે સપૂર્ણ કરવા કાશીષ કરવી જોઈ એ, નહીં તા છેવટે, દુનીઆના–જાણપણાના ભડાળ સાથે સરખાવતાં કંઈક સતાષ થાય તેટલી તેા તે માહીતીએ હાવી જોષએ. અને પછી તેની શુદ્ધિ કરવી જોઇએ. કાણુ કે અશુદ્ધ અને અપૂર્ણ જાણપણું આપણુને અમાર્ગે-કુમાર્ગે દોરી જાય છે. હવે તે જાણપણું પૂર્ણ અને શુદ્ધ કરવા માટે-આપણે હાલ કેવાં પગલાં લઇએ છીએ અને કેવાં લેવાં જોઇએ વિગેરે હકી કતા ઉપર આપણે હવે પછી બીજે વખતે વિચારી કરીશું. અત્યારે તેા હું ધારું છું કે આટલું બસ છે. અંતમાં, શુદ્ધ જાણપણું, શુદ્ધ માન્યતા અને શુદ્ધ વર્તન, એ ત્રણેનું સુસંગતપણું જીવનને ઉચ્ચ બનાવે છે. ઉચ્ચજીવનના અભિલાષી પ્રથમ પેાતાનું
૧૯૯ જાણપણું શુદ્ધ કરવા મથે છે અને જાણપણું શુદ્ધ કર્યાં પછી તે પ્રમાણેજ પાતે માને છે અને તે પ્રમાણે જ પાતે વર્તે છે. અને એ રીતે એ ત્રણેનું એક પશું થાય છે.
હુંકામાં, જાણુપણું—માન્યતા અને વર્તનની શુદ્ધતા અને સુસંગતપણુ* (Purity and consistency of Information, belief and conduct) એજ ખરા જીવનમાગ છે.
બધુએ ! તમને આ વિચાર જો યાગ્ય જાય તેા, મારી તમને ખાસ વિન ંતિ છે કે આવતી કાલે શરૂ થતા મહા કલ્યાણુકારી પણ પત્રમાં, તમારૂં વર્તન એવું રાખજો કે જેથી તમારૂં જીવન કઇંક ઉચ્ચગામી થાય. કારણ કે આપણે સારી રીતે જાણીએ છીએ અને માનીએ છીએ કે તે પર્વમાં કરવાની ધાર્મિક ક્રિયાઓ જેવી કે દરરાજ બે વખત પ્રતિક્રમણ કરવાં, પ્રભુ પૂજા કરવી, ચૈત્ય પરિપાટીએ જવું, ગુરૂમ’ડળને વંદના કરવી, પવિત્ર કલ્પસૂત્ર એકાગ્ર ચિત્તે સાંભળવું, તપ પચ્ચખાણુ કરવાં, સર્વ જીવેને ખમાવવા આદિ આપણી શુદ્ધિને અર્થેજ કરવાની કહી છે. અને તેથીજ આત્મશુદ્ધિના હેતુ નજર આગળ જ રાખી, તે ક્રિયાઓ કરવી તે આપણું કર્તવ્ય છે અને તમે જરૂર એ પ્રમાણેની ફરજો જો હુંમેશ બજાવતા રહેશેા તેા તમારૂં જીવન ઉચ્ચ નવા સાથે, જે સંસ્થાના તમે આશ્રય હ્યા છે. તે સંસ્થાના હેતુ પણ ખર આવશે.
આપણું ‘ખમાસમણુ’ અથવા પ્રણિપાત સૂત્ર.
પડતાં તે અ'ગે કાંઈક વિચારણા, ચર્ચો, પત્રવ્યવહારે તેમજ હાલની પ્રચલિત પ`ચપ્રતિક્રમણ સૂત્રની ચાપડીએ આદિનું વાંચન વગેરે થયાં. છેવટે આશરે એ વર્ષે આ લેખ લખવાનું કાર્ય હસ્તગત થયું.
મજકુર સૂત્ર નીચે પ્રમાણે છે:— ઈચ્છામિ ખમાસમણા જાણિ જજાએ નિસીહિએ સંએણ્ વામિ ॥ આ સૂત્રના અંતે અંગે મને સમજણ ન પડી. ૪૦ વર્ષની ઉમ્મરે પણ આવું સામાન્ય પણ અતિ ઉપયાગી સૂત્ર કમભાગ્યે ન સમજાયું. ધાર્મિક ક્રિયામાં નિત્ય જરૂરી સૂત્રના અર્થે ઉકેલવામાં સુરક્રેલી‘નિસીહિઆએ' છે.
મારી મુશ્કેલી માત્ર બે શબ્દોને અંગે હતી અને હજી કંઈક છે. તે શબ્દો ‘જાવણિજ્જાએ' અને
