Jain Yug 1926 Ank 07 08

Author(s): Mohanlal Dalichand Desai
Publisher: Jain Shwetambar Conference

Page 71

વીરચરિત્રને લેખક
66
"
૮ યૂરેપિયન સ્વચ્છંદી ‘ક્રીથિંકર ’–નાતિકાની પેઠે સ્વચ્છંદ વિહારી નવલકથાકાર મુનશી પણુ મઢવા ચેારાશી કરવા ” માં રહેલ ભયને-કા સમાપ્તિને સમજી શકેલ નથી. “ મનુષ્યદેહુ માંઘીરે ખાયેા મણી હાથે ચઢયા'' ના ભાવને ખેંચી શકેલ નથી, અને બત`રી–પિંગલાના કડવા સ્વાદ સમજેલ નથી, તેથી ‘ અર્વાચિન સાહિત્યના પ્રધાનસ્વર · શિર્ષક પેાતાના નિબંધમાં ( પૃષ્ઠ-૩ ) પોત પ્રકાશે છે કે “ પરભવનું હેત વિસરી આ ભવનું આકણું, આ વિશિષ્ટતા નવાકાળના આખા સાહિત્યમાં તરત નજરે ચઢે છે. અને તેજ પ્રમાણે નદ પહેલાના કાળનું પ્રથમ લક્ષણુ–પરભવના પ્રેમ અને આ ભવની અરૂચિ.” ખરેખર ‘ આ ભવ મીઠા, તેા પરભવ કાણે દીઠા ? ' તે આનું નામ.
૯ એક દેશી વિદ્વાને પણુ ગુજરાત કાર્ડિઆવા ડમાં જનાની વસ્તી માટે ખીત અનુભવી અનુમાન
r
કરેલ છે. જે માટે મે... “ ગુજરાત-સારાષ્ટ્રમાં જતેનું સ્થાન ” શિર્ષીક નિબંધ છ માસ પહેલાં લખેલ છે. અને પ્રસંગે બહાર મૂકીશ. પણ આ બાબતમાં તે વિદ્વાને ખાલી કલમ શાહી અને પત્રનેજ સદુપયોગ (!)
કરેલ છે જે અહીં લખતા નથી.
આવી આવી ઘણી શોધખેાળા થઇ છે. આને ‘શોધખેાળ ' એ નામ આપવું એ પણ ભાષાને દુરૂપયોગ કરવા જેવું છે.
તેઓએ આ શોધ કરવામાં પુરાણેાના પણ સારી રીતે આધાર રાખ્યા છે. જેથી આ ભૂલેા કરવામાં પુરાણના ગપ્પા પણ પૂરવણી રૂપ મનાય.
પ્રથમ લેાકવાયકાની વસ્તુના સંગ્રહમાંથી સુત્રા રૂપે ચુટણી કરી ત્રણ ભાગ પાડયા. તે વાયકા ગ્રહ હાલ ઋગ્વેદ, યજુર્વેદ અને સામવેદ રૂપે પ્રસિદ્ધ છે. જનતા આવા વિભાગ કરનાર પુરૂષને “ વ્યાસ ’ એવા નામે ઓળખતી હતી. આ રીતે વેદ ઉપનિષદ્ અને પુરાણેાના વ્યાસા જૂદા જૂદા છે. જેમકે-કૃષ્ણ, પાયન વ્યાસ. ઇત્યાદિ ઈત્યાદિ.
વળી વનવાસી ઋષિએના પ્રશ્નાત્તર અને અ ધ્યયનમાં બ્રાહ્મણા તથા ઉપનિષ્ઠાના સ'ગ્રહ થયા
૩૯
છે ત્યાર પછી તુરતમાં તેનાજ પુરાણેાની રચના
થઇ હતી.
'કિમ બાયુ કહે છે કે- વેદમાં શતપથ બ્રાહ્મણ વિગેરેના પુરાણા હેાવાનું લખેલ છે'' આ કથનથી આપણને બીજી પણ એક ખાખત વિચારવાની રહે છે કે-ત્રણ ચાર હજાર વર્ષ પહેલાનાં વેદપુરાણામાં અને અર્વાચિન કાળના વેદપુરાણામાં અવશ્ય તફાવત હાવા જોઇએ. જેમાં પ્રાચિનકાળના ઘણાં સત્યાના વિકાર થયેલે હાવા જોઇએ. કેમકે-તત્વ નિર્ણય પ્રાસાદમાં કહેલા દિવેદે અને પ્રાપ્યવેદેશની ભિન્નતા છે.
શતપથ પુરાણુ વિગેરે અત્યારે ઉપલબ્ધ નથી. એટલે દશાવતાર વિગેરે બનાવટી કથાઓના નવા સંગ્રહ થયા જે પ્રસંગે કાળાંતરે સમાજપ્રિય થતાં નવાપુરાણાની રચના થઈ છે. અને અત્યારે તેજ માજીદ છે. વિલ્સન વગેરે અત્યારના યુરોપિઅને પુરાણકૃતિને ધણીજ નજીકની-લગભગ ખસેા-ત્રણસે વર્ષોં સુધીની, માને છે. પણ તે શોધ તદ્દન આગ્રહ. મૂલક છે
વસ્તુતઃ તેમના ધારવા પ્રમાણે અને કિમ ખાપુના કથન પ્રમાણે પેાતાની નામના ફેલાવવાની અનિચ્છાવાળા યોાલિપ્સા રહિત નિઃસ્વાથી બ્રાહ્મ©ાએ પ્રાચિન પુરાણામાં માત્ર પેાતાની કૃતિ ઉમેરી દીધી છે. તથા એ માન્યતા વિશ્વાસ કરવા લાયક છે કે પ્રાચિન બ્રહ્મવવર્તનું સ્થાન તદ્દન અર્વાચિન બ્રહ્મવૈવર્તે લીધું છે.
આ ઉપલબ્ધ થતાં પુરાણામાં જૈનધર્મ અને તીર્થંકરા સબંધે હુ વિચિત્ર ઘટનાઓ આલેખી છેક આ પ્રમાણે કલ્પિત ર`ગેા પુરાયા હાય એ પ્રસ્તુત પુરાણુરચનાના ઇતિહાસથી સમજી શકાશે.
વિશેષ વખત જતાં 'તિમ તીર્થંકર મહાવીર સ્વામી અને અંતિમ મુદ્દે શાક્યસિંહ જુદા જુદા છે, કેટલીક સમાનતા હૈાવા છતાં બન્નેના ધર્મપથા
* ૩ પુરાવા માટે જીએ; શ્રમણવતાામાં આવેલ મુનિ ન્યાયવિષયને. “જૈનધમ સબંધે કંઇ ” નિબ’ધ