________________
શ્રી મહાવીરના શ્રાવકે
બનતા ભાગ આપેલા હેાવાથી બૌદ્ધગ્રંથામાંથી આ ચેટકરાજા સબંધે વિશેષ કંઇ પણ માહિતી મળતી નથી માત્ર એમની રાજ્યધાની વિશાળા નગરીને પાંખડીઓની ભૂમિકા અથવા શારદાપીઠના નામે ઓળખાવી છે.
૨ શ્રેણિકરાજા.
રાજગૃહ નગરીના રાજા પ્રસેનજીના પરમપુ ણ્યશાલી સકળ ગુણુસ’પન્ન પુત્ર બૌદ્ધયથામાં એને
બિંબિસારના નામે ઓળખવામાં આવે છે, એ પ્રથ
મથીજ જૈનધર્મીનુયાયી ન્હોતા, પરંતુ સુરત જૈનધમ માઁનુયાયી ચેટકરાજાની પુત્રી પરમશ્રાવિકા ચેક્ષણા સાથે લગ્ન થયા બાદ પાતપાતાના ધર્મગુરૂએ સંબંધે પરસ્પર ચર્ચા થતી તેના પરિણામે તે સુવર્ણ'ની પેઠે પરીક્ષા કરી રાજા શ્રેણિકે જૈનધર્મ અંગીકાર કર્યો અને પ્રભુ મહાવીરના પરમભકત બન્યા.
જિનેશ્વર વર્ષમાન પર, તેમનાં સાધુસાધ્વીપર અને જૈનધર્મ ઉપર તેમની એટલી અડગ શ્રદ્ધા થઈ હતી કે દેવતાઓએ માછીની જાળ પકડેલા સાધુનુ અને ગર્ભવ'તી સાધ્વીનું રૂપ વિક↑ માર્ગમાં મળી દરેક સાધુસાધ્વીઓને પેાતાના જેવા અને તેથી પણ વિશેષ કુત્સિતાચારપરાયણ (ખરાબ ચાલના)જણાવ્યા છતાં જરાપણ શ્રદ્ધામાં ભેદ પડયેા નહી.
શ્રેણિકરાજા હંમેશાં સુવર્ણના એકસાઆ યવ ધડાવી ત્રિકાળ જિનપૂજન કરતો એવું વર્ણન
મેના
રુષિની કથામાં આવે છે તેથી પ્રભુપૂજા ઉપર એમની કેટલી ભાવના હતી એ સ્પષ્ટ જણાય છે.
એમનાથી જન્મભરમાં એક શ્રાવકના વ્રતનું પાલન થઇ શક્યું નહાતું પરન્તુ માત્ર પ્રભુ મહાવીર ઉપર નિસીમ હાર્દિક ભક્તિભાવને લીધે તીર્થંકર નામ
કર્મ ઉપાર્જયું. એમના પુત્ર ન દિષેણુ-મેધકુમાર હલ્લ વિહલ્લ વગેરે શ્રી મહાવીર પાસે દીક્ષા ગ્રહણ કરી હતી. ૩. અભયકુમાર.
પેાતાના પિતાના ઠપકાને લીધે મુસાકરીએ નીક ળેલા શ્રેણિક કુમારે પેાતાના અનેક નિમલ ગુણેાના પરિચયથી એનાતનિવાસી ધનવાઢ શ્રેષ્ઠીની પુત્રી સુનંદા સાથે પાણિગ્રહણ કર્યું હતું તેના પુત્ર અભ
૩૬૧
યકુમાર મહાનબુદ્ધિશાલી અને અત્યંત વિચક્ષણુ હતા. ગમે તેવા વિષમકામાં પણ એની મુદ્ધિ કદી પણ મુંઝાતી નહીં. એજ હેતુથી આજ પણ ખેસતા વર્ષે ચોપડા લખવાની શરૂઆતમાં અભયકુમારની બુદ્ધિ હેજો' એમ લેાકા લેખે છે.
નિ
આ અભયકુમાર સબંધે જૈન ગ્રંથામાં ધણું વર્ણન કરવામાં આવેલું છે પરતુ બૌદ્ધ ગ્રંથામાં પણ એને નાત્તપુત્તના અનુયાયી જણાવે છે. જીએ ઝનકાયના ૫ મા (અભયકુમાર) સુત્તમાં લખ્યું છે કે-“ નિગઢ નાતપુત્તે તેને ( અભયકુમારને ) મુદ્દની સાથે વાદ કરવા મેકલ્યા હતા. પ્રશ્ન એવા ચાલાકી ભરેલા તૈયાર કરવામાં આવ્યા હતા કે બુદ્ધ તેના ગમે તેવા હકાર અગર નકારમાં જીબાપ આપે પણ તે સ્વારેધવાળા ન્યાયશાસ્ત્રપ્રસિદ્ધ દોષમાં સપડાયા વિના રહેજ નહી. પરંતુ આ યુક્તિ સફળ થઈ નહી અને પરિણામ તેથી ઉલટું આવ્યું કે અભય મુદ્દાનુયાયી થયા. આ વર્ણનમાં નાતપુત્તના સિદ્ધાંત ઉપર પ્રકાશ પાડે એવું કંઇ તત્ત્વ નથી. ૪. ઉદયન રાષિ
એ વીતભયપત્તનના પ્રતાપી રાજા હતા, એને ચેટકરાજાની પુત્રી પ્રભાવતી નામે રાણી હતી, એકદા કાઇ વહાણના વેપારીએ ગાશીષ ચંદનની દેવાધિદેવની વગાડતા હતા અને પ્રભાવતી રાણી ભક્તિથી નૃત્ય પ્રતિમા રાજાને આપી તેની પૂજા કરી રાજા વાજીંત્ર
કરતી હતી. અનુક્રમે પ્રભાવતી મરણ પામી સ્વર્ગે ગઇ ત્યારે રાજાની આજ્ઞાથી તે પ્રતિમાની પૂજા કુઞ્જિકા દાસી કરવા લાગી. એકદા ગધાર નામનેા શ્રાવક
તે પ્રતિમાના દર્શન કરવા આવ્યા, દૈવયોગે તે માંદે પડયો, તેની ચાકરી તે દાસીએ કરી તેથી ખુશી
થઇ ગધારે તેણીને કેટલીક ગુટિકા આપી પછી તે ત્યાંજ મરણ પામ્યા. ગુટિકાના પ્રયાગથી તે દાસી મનેાહર રૂપવતી થઇ તેથી તે ગુટિકાના અધિષ્ઠાયક દેવના સાડાચ્યથી ઉજ્જયિનીના રાજા ચડપ્રàાતના હૃદયમાં વસી. તે રાજા અનલિમર હાથી ઉપર ચઢી આવી તે પ્રતિમા સહિત દાસીનું હરણ કરી ગયા. તેની ખબર પડતાં ઉડ્ડયન રાજા ઉજ્જયિની-(અવ’તી)
