________________
વર્ધમાન સ્વામિની વ્યવહાર્યતા
૩૮૫ કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત થયા પછી પણ મુનિવ્રત આ વહાર્ય છે. ચરતાં આચરતાં પ્રભુ વિહાર કરતા હતા અને ભવ્ય હિંસાદિ પાપકર્મો પણ પુણ્યકર્મોપાર્જન કરે છે જેને દેશના આપતા હતા. આ દેશના એવી એમ વિવેકહીનનું અવ્યવહાર્ય વચન કેટલાક મતભાષામાં પ્રભુ આપતા કે જે કોઈ પણ ગતિનો જીવ પદેશકેનું છે. વીરપ્રભુએ સમ્યક ધર્મ ઉપદેશ્યો છે સમજી શકે. આ ભાષા આત્માની ભાષા હતી, ન જેમાં જરાપણ કિમીષ નથી. કોઇ પર્યાયની કે પ્રદેશની, એવી આ ભાષા તિર્યંચ પણ મારી પૂજા કરે કે મને શરણ આવે એટલે સમજી શકતા હતા. પ્રપંચી લોક આ વાતને ભલે તમારું કલ્યાણ થશે; હું દેવપુત્ર છું, દેવદૂત છું; એવાં ને સમજી શકે પણ તે તદન અશકય માત્ર નથી. અવિવેક વચનો પ્રભુએ કહ્યાં નથી. સમ્યક ધર્મનું મહાવીરસ્વામી નિર્વર હતા એટલે તેઓશ્રીની પાસે આચરણ કરો તમારો આત્મા ઉન્નત થશે. એમ ન છવગણ નૈસર્ગિક વેર પણ ભૂલી જતા હતા. પ્રેમ કરે તે ભવમાં જ ડૂબતા રહેશે. તમારી મુક્તિ બીજા નથી એમ થતું હતું. સરકસ વિગેરેમાં ભયથી જે બને ઉપર અવલંબિત નથી. તમારું સારું ને નઠારે તમાછે તે પ્રેમથી શા માટે ન બને? એમાં અશક્ય જેવું રાજ હાથમાં છે. એવું સત્ય વચન મહાવીર પ્રભુએ કાંઈ પણ લાગતું નથી.
એવી રીતે મહાવીર પ્રભુ પોતે બાહોશ વિવેકી પ્રભુએ પ્રપંચ કર્યો નથી કે કાંઇપણ બેલી ને વ્યવહારી હોવાને લીધે તેઓશ્રીને ઉપદેશ પણ લોકોને ઉશ્કેર્યા નથી. જે કાંઈ સર્વે બાજૂથી સત્ય શુદ્ધ વ્યવહાર્ય રહેતું હતું જે ધર્માચરણ કરશે અને નિરાબાધ્ય હતું તે તેઓશ્રીએ ઉપદેર્યું, એ તેમને ઇશ્વર સારું ફલ આપશે ને જે બુરાઈથી વર્તશે આત્મમાર્ગ ઉપદેશથી ધ્યાનમાં ન આવે એ હેવાથી તેમના ઉપર ઇશ્વર નારાજ થશે એવી ભાવના પૂર્ણ પિતે આચરી ખરેખર વ્યવહાર્યા છે એમ બતાવ્યું, પણ વિવેકહીન વચને પ્રભુએ કદી પણ કહ્યાં નથી. એનાથી વ્યવહારી બીજા કોણ છે તે વીરશાસનથી તમે ધર્માચરણ કરશો તે સારું ફળ મળશેજ. ઈશ્વ- પણ વિવેકપૂર્ણ શાસન બીજું કયું છે? એવા શાસરની કૃપા, અવકૃપાને કશો પણ સંબંધ તેથી રહેતો નને અવ્યવહાર્ય કહેવું પિતાની મૂઢતા અને નબળાઈ નથી. ભલા રાજી થવું કે નારાજ થવું વીતરાગ બતાવવા જેવું છે. સામાન્ય લકે જોકે પુદગલાનંદઈશ્વરને કેમ સંભવે? એ વાત અવ્યવહાર્યા છે. વીત- માંજ મગ્ન હોય અને તેમને આમાનંદની વાત ને રાગ ને નિરૂપાધિક ઇશ્વરને કવ કે ઉપાધિ નથી. રૂચે તેથી આત્માનંદ જેવી કે સ્થિતિ નથી જ એમ એવી વિવેકપૂર્ણ વૃત્તિ મહાવીર પ્રભુની છે. ન કહી શકાય. પ્રયત્નથી આ સ્થિતિ પ્રાપ્ત થાય એમ
એકાંતમત અવ્યવહાર્ય હોય છે. પ્રભુએ અપેક્ષા છે. પ્રયત્ન કરવાવાળા ઓછા હોય છે તેથી આ . યુક્ત અનેકાંતમત ઉપદેયું છે. કોઇપણ વિધાન કોઈ શાસન વ્યવહાર્યું નથી થતું. વીરશાસન સંપૂર્ણ એક અપેક્ષાથી જ સત્ય હોય છે. નહિ કે સદાય સત્ય રીતે વ્યવહાર્ય છે, નિષ્કલંક છે. નિરાબાધ્ય છે. સર્વને રહે છે. બીજા મોપદેશકની આ ભૂલ પ્રભુના શાસન માટે સુસાધ્ય છે. એવા શાસનને જય થાઓ. માં નથી એટલે સ્યાદ્વાદ વિવેકપૂર્ણ કે પૂર્ણ રીતે વ્ય
વર્ધતાં જિનશાસનમ
